اصناف، صنف، بازار و بازاريان همگي از گذشته های دور تا کنون، همواره در تاریخ این مرز و بوم نقش مهم و سازنده ای از خود نشان داده و امروز نیز هر چه به جلو حرکت می کنیم شاهد تاثیرگذاری، شکوفایی، نقش آفرینی و حضور پررنگ آن در چرخه های مختلف اقتصاد می باشیم.همان طور که می دانید، اقتصاد از دو بخش خرد و کلان تشکیل شده و همیشه در این مسیر، حرکت از سمت خرد به کلان است، به بیان ساده تر اقتصاد کلان از اقتصادهای خرد شکل می گیرد، بنابراین می توانیم اصناف و بازاریان را در قالب اقتصاد خرد جای دهیم.
فهرست مطالب
گستردگی این نقش امروز تا بدانجا پیش رفته که در اکثر صحنه های اجتماعی ،اقتصادی، سیاسی ،فرهنگی و… شاهد حضور موثر و آگاهانه بازاریان و اصناف هستیم تا آنجا که، می توان از این قشر پر تعداد به عنوان بازویی برای دولتمردان در پیشبرد اهداف مقدس جمهوری اسلامی نام برد.
تعریف صنف
صِنف يا رسته انجمني است که از سوي گروهي از افراد داراي يک حرفه و پيشه تشکيل مي‌شود تا از اين راه به پشتيباني و يا گسترش منافع صاحبان آن پيشه ياري برساند كه يکي از ويژگي‌هاي اساسي بازارها تا قرن اخير، تشکل بازاريان در انجمن‌هاي صنفي، يعني «اصناف» بوده است. اين انجمن‌ها اصولاً به صاحبان حرفه‌ها تشکل مي‌بخشيدند و داراي وظايف اجتماعي وسيعي بودند.
فایل صوتی مقاله را در زیر میتوانید گوش کنید.
تاریخچه اصناف
اصناف در ایران پیشینه ای چند هزار ساله دارد و شکل‌گیری آن به دوران حکومت هخامنشیان برمی گردد که مردم را به گروه‌ها و طبقات مختلف از جمله کسبه و اصناف و… طبقه‌بندی می‌کردند. پیشه وران که در این دوران در مقایسه با سایر قسمت‌ها از پایین‌ترین طبقات اجتماعی محسوب می‌شدند، رئیس طبقه تجار و اصناف (هخشان بز) یکی از رؤسای چهارگانه‌ای بود که در نظم و اداره امور مملکت نقش بسزایی داشتند. با گسترش اسلام ، جامعه اصناف ایران دچار تحول بزرگی شد و از آن به بعد الزام به رعایت اصول شرعی در کسب و کار و جلوگیری از فروش کالاهای حرام، برای اولین بار در در جامعه اصناف با نظارت مستقیم بر اصناف آغاز شد. این نظارت و رسیدگی در جهت جلوگیری از گران فروشی، کم فروشی و همچنین بررسی پیمانه‌هایی بود که با آنها اجناس را وزن و پیمانه می کردند. پیدایش اصناف اسلامی به قرن سوم هجری می‌رسد که دوره شکوفائی تمدن اسلامی و رونق تجارت و شهرنشینی بود.
در این سده بود که تشکل افزارمندان و صنعتگران بر اساس حرفه‌ها و پیشه‌ها به وجود آمد، رشد و توسعه کامل شهرها در دو قرن پنجم و ششم هجری، فعالیت‌های اصناف را توسعه فراوان بخشید. برخی از خاورشناسان شوروی، خاستگاه پیدایش انجمن‌های صنفی در شهرهای ایرانی را، دوره ساسانیان می‌دانند. برخی دیگر از خاورشناسان، منشأ انجمن‌های صنفی اسلامی را در فرقه‌های درویشان و صوفیان یا صنف‌های غازیان جستجو می‌کنند.
[irp posts=”13350″ name=”چگونه کسبه می‌توانند کارشان را به‌روز کنند و از هم‌صنفان خود جلو بزنند؟”]
اصناف در معنای حقیقي آن، در دوره ی بعد از ورود اسلام شكل گرفت و اولین اطلاعات را در این باره، ابن بطوطه در سال 1392 میلادی ارائه مي دهد.
اطلاعات کامل تر و بیشتر درباره ی اصناف، از دوره ی صفویه به بعد وجود دارد اینكه آن ها دارای تشكیلاتي بودند و در این تشكیلات افراد مختلفي مانند کلانتر، نقیب، کدخدا، استاد و شاگرد به انجام وظایف خود مي پرداختند؛ ازجمله ی این وظایف مي توان به تعیین قیمت و استاندارد محصولات، تعیین میزان مالیات و … اشاره
کرد.
یكي از مهم ترین مسائلي که درباره اصناف مطرح بود، پرداخت مالیاتي تحت عنوان بنیچه یا انجام بیگاری برای شاه بود.
اصناف دارای کارکردهای گوناگوني بودند:
۱- کارکرد اجتماعي- مذهبي: اصناف، بازار، مسجد و قهوه خانه ی خاص خود را داشتند و در این مكان ها به ایفای نقش اجتماعي و مذهبي خود مي پرداختند، همچنین آن ها در اعیاد و مراسم مذهبي شرکت مي کردند.
۲- کارکرد اقتصادی: به لحاظ اقتصادی نیز اصناف و پیشه وران با فعالیت های خود علاوه بر رفع نیاز جامعه با دادن مالیات و انجام بیگاری، چرخ های دولت را نیز به گردش در مي آوردند؛ چنانكه بنا به هر دلیلي دست از کار مي کشیدند، مثلا اعتراض به أوضاع سیاسي، مذهبي و اقتصادی، حیات اقتصادی شهر کاملا مختل مي شد.
۳- کارکرد سیاسي: در مورد کارکرد سیاسي آن ها، به عنوان نمونه مي توان به نقش اصناف در انقلاب مشروطه و در روی کار آمدن دکتر مصدق و همچنین نقش موثر آن ها که در نهایت منجر به انقلاب اسلامي شد، اشاره کرد.
در آبان ماه سال 1333 هجري شمسي، هيات وزيران آيين‌نامه مجمع عمومي اتحاديه‌هاي صنفي و بازرگاني را تصويب كرد. اين آيين نامه به منظور اصلاح و بهبود امور بازرگاني و صنفي و تمرکز سازمان آنها و نيز همکاري نزديک بين بازرگانان و اصناف وابسته به امور بازرگاني و بنگاه‌هاي اقتصادي و دستگاه‌هاي دولتي و شهرداري در تهران و شهرستان‌هايي که به تشخيص دولت اهميت بازرگاني داشته باشند، تصويب و به موجب آن جمعيتي به نام «مجمع عمومي اتحاديه‌هاي صنفي و بازرگاني» تشکيل شد.
پس از آن به موجب ماده 23 قانون اتاق‌هاي بازرگاني، آيين نامه اجراي آن در تکميل آيين نامه عضويت اتاق بازرگاني تهران و اتحاديه‌هاي صنفي بازرگاني به تصويب وزارت اقتصاد ملي رسيد و مقرر شد انتخابات اتحاديه‌هاي صنفي بازرگاني تحت نظارت فرماندار تهران برگزار شود.
اصناف ایران در یک نگاه
در سال ۱۳۲۶ هجری شمسی «اتحادیه اصناف تهران» شکل گرفت.
در سال ۱۳۳۷ شورای عالی اصناف تأسیس شد.
در سال ۱۳۴۷ شورای عالی اصناف شامل ۱۱۰ اتحادیه صنفی با حدود ۱۲۰ هزار عضو بود.
در سال ۱۳۵۰ کلیه شوراهای صنفی در سراسر کشور منحل شد و جای آنها را اتاق‌های اصناف گرفت که در واقع فدراسیونی از کلیه اتحادیه‌های صنفی در هر محل بود. کار این اتاق صدور جواز کسب، ارزیابی مالیات‌های صنفی و جمع‌آوری آمارهای لازم بود.
در سال ۱۳۸۲ قانون نظام صنفی شکل گرفت.
و در نهایت با شور و مشورت کارشناسان و خبرگان اصناف، اتاق اصناف ایران و مسئولین مرکز اصناف و بازرگانان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، «قانون نظام صنفی مصوب ۱۳۸۲ در اوایل دهه ۱۳۹۰ اصلاح» و پس از تصویب در اول مهر ۱۳۹۲ به دولت برای اجرا ابلاغ گردید. مصوبات صنفی جدید موجب شکل‌گیری قانون نظام صنفی جدیدی شده که تغییراتی عمدتاً در حوزه تشکل‌های صنفی و فعالیت آنها نسبت به قانون قبلی پیدا کرده است. از جمله مهم‌ترین اصلاحات قانون جدید ایجاد «اتاق اصناف کشور»، «اتاق اصناف استان» و «اتاق اصناف شهر» به جای اتاق اصناف و مجامع امور اصناف استان و شهر می‌باشد.
اصناف ایران در چارچوب قانون نظام صنفی تحت مدیریت کلان وزارت بازرگانی سابق و طی سنوات اخیر با برنامه‌ریزی و نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت و با سیاست‌گذاری که توسط هیأت عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی که عملاً هیأت دولت در امور اصناف تلقی می‌گردد، متشکل از ۲۰ عضو که شش نفر آن وزراء، هفت نفر هیأت رئیسه اتاق اصناف ایران، رؤسای اتاق بازرگانی ایران و اتاق تعاون، دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و بقیه اعضاء از مسئولین ارگان‌ها و نهادها فعالیت می‌نمایند.
Podcast: Play in new window | Download
