حسابداری مالی چیست؟ چرا انجام حسابداری مالی مهم است؟

حسابداری در یک نگاه کلی به ثبت، سازماندهی و درک اطلاعات مالی گفته می‌شود. شما می‌توانید سیستم حسابداری در یک مجموعه را به عنوان یک ماشین بزرگ تصور کنید که اطلاعات مالی خام از جمله سوابق مربوط به تمام معاملات تجاری، مالیات، پیش بینی در مورد درآمد و … در آن ثبت می شود و این ماشین پس از پردازش اطلاعات، وضعیت مالی کسب و کار شما را نشان می‌دهد. سیستم حسابداری به شما می‌گوید که آیا در کار خود سود کسب می‌کنید یا خیر؟ جریان نقدینگی شما چقدر است؟ ارزش فعلی دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت شما به چه میزان است و مواردی از این قبیل. این سیستم عظیم خود بخش‌های مختلفی دارد و یکی از انواع حسابداری، حسابداری مالی است.

فهرست مطالب

 برای روشن‌تر شدن این مفهوم، ما در ادامه مطلب سعی داریم تا تصویر درست و روشنی راجع به این نوع حسابداری، نحوه عملکرد و اهمیتش ارائه دهیم. همچنین به مزایای آن برای کسب و کارها و شرکت‌ها خواهیم پرداخت.

حسابداری مالی چیست؟ تعریف حسابداری مالی به زبان ساده

این مفهوم شاخه خاصی از حسابداری است که شامل فرآیند ثبت، جمع‌بندی و تنظیم گزارش پیرامون معاملات و عملیات تجاری بیشمار در طی یک دوره زمانی است. این معاملات در تهیه صورتهای مالی، از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد خلاصه می‌شود که عملکرد مالی شرکت را در یک دوره مشخص نشان می دهد.

چه تفاوتی بین حسابداری معمولی و حسابداری از نوع مالی وجود دارد؟

“حسابداری” شامل تمام معاملات مالی شرکت است. بخش حسابداری کاملاً مدیریت شده است و سیاست‌ها و رویه‌هایی را برای تعیین هزینه‌ها، مدیریت داده‌ها و تولید گزارش‌های مالی مشخص می کند. در مقابل همانطور که در مقدمه گفته شد، حسابداری مالی به طور خاص به تولید گزارشات مالی مربوط می‌شود و این که آنها براساس اطلاعات دقیق تهیه شده‌‌اند؟ و آیا از “اصول حسابداری پذیرفته شده” پیروی می‌کنند؟ یا خیر را نشان می دهد.

روش‌های مرسوم حسابداری مالی کدامند؟

روش‌های مورد استفاده یک حسابدار مالی به دو دسته نقدی و تعهدی تقسیم می شود. اگرچه هر دو روش برای ثبت، تجزیه و تحلیل و گزارش داده‌های معاملاتی در پایان یک دوره معین مانند یک ماهه، سه ماهه یا سال مالی مورد استفاده قرار می گیرند اما به یک چارچوب مفهومی یکسان حسابداری دلالت می‌کنند.

حسابداری نقدی به شما امکان می‌دهد تا فقط بر روی معاملات شرکت که مربوط به پول نقد است، تمرکز کنید. در این روش سایر رویدادهای اقتصادی که هیچ ورودی پول نقدی ندارند، مهم نیستند.

در مقابل، روش تعهدی در تعریف حسابداری مالی و تقسیم‌بندی آن قرار دارد. طبق روش حسابداری تعهدی، یک شرکت بدون در نظر گرفتن ورودی یا خروجی پول نقد، کلیه داده‌های معاملاتی را ثبت می‌کند. به عبارت دیگر، این نوع حسابداری شامل روش حسابداری نقدی است، اما فراتر از آن است و کلیه معاملات فعالیت های مالی یک شرکت را دربرمی گیرد.

حسابداری مالی چگونه انجام می‌شود؟

این شاخه از یک سری اصول حسابداری ثابت استفاده می‌کند. انتخاب اصول برای استفاده در طول دوره حسابداری به نیازهای یک کسب و کار و نوع تجارت آن بستگی دارد. در شرکت‌های دولتی، انجام حسابداری مالی و صنعتی مطابق با اصول پذیرفته شده حسابداری، موسوم به GAAP است. البته لازم به ذکر است که در شرکت‌های خصوصی و غیرانتفاعی ممکن است این اصول بنا به اقتضای تجارت تغییر کند.

هرچند وقت یک بار باید تنظیم صورت‌های مالی انجام شود؟

با توجه به نوع تجارت و شرکت، بازه زمانی مورد نیاز برای حسابداری مالی متفاوت خواهد بود. در شرکت‌های دولتی که در بورس حضور دارند ممکن است نیاز به ارائه برخی صورت‌ها به شکل سه ماهه و سالانه باشد. در صورتی که در شرکت‌های خصوصی و کسب و کارهای کوچک بازه زمانی مورد نیاز برای این کار به صورت سالانه است و اغلب برای حسابداری مالیاتی نیاز است.

البته باید گفت موارد خاصی وجود دارد که ممکن است حسابدار مالی به غیر از تهیه سالانه صورت‌های مالی در طول سال نیز این کار را انجام دهد. به طور مثال ممکن است نقصی در گزارشات باشد یا از سوی بازرسین دولتی برای حسابرسی اقدام شود. در این حالت نیاز است تا صورت‌های مالی قبل از زمان موعد تهیه یا مورد بازبینی قرار بگیرند.

چهار صورت مالی اساسی مورد استفاده در حسابداری مالی

ترازنامه: ترازنامه نشان می‌دهد که یک شرکت در یک تاریخ خاص، همراه با  در نظر داشتن حقوق صاحبان سهام خود، چه میزان دارایی و بدهی دارد. دارایی‌ها می‌توانند شامل موارد مختلفی باشند از جمله: پول نقد، میزان طلب‌ها، املاک و مستغلات، ساختمان ها، دستگاه‌ها و تجهیزات و وسايل نقليه، همچنین دارایی‌های نامشهود (مانند حق ثبت اختراع)

تعهدات یا بدهکاری هم می‌تواند شامل موارد مختلفی شود از جمله: حساب های قابل پرداخت، وام‌های قابل پرداخت، محصول یا خدماتی که مشتری هزینه آن را پرداخت کرده است، اما شرکت هنوز آن را به دست مشتری نرسانده است، مالیات معوق، مالیات‌های جاری، حقوق و دستمزد پرداخت نشده و …

حقوق صاحبان سهام هم که در ترازنامه لحاظ می‌شود، شامل مواردی چون: سهام (سهام ترجیحی و عادی)، سود پایدار (پولی که باید برای تجارت دوباره سرمایه گذاری شود)، درآمد جامع (سود یا زیان در سرمایه‌گذاری‌های شرکت در یک بازه زمانی خاص) است. به صورت خلاصه می‌توان گفت که در یک ترازنامه، دارایی‌ها = بدهی ها + حقوق صاحبان سهام است.

صورت جریان نقدی: این صورت حسابداری مالی جریان وجوه نقدی کلیه درآمد و بدهی‌های یک شرکت را در یک بازه زمانی مشخص به طور کامل شرح می‌دهد. این صورت مالی فقط مربوط به پول نقد است، زیرا این صورت شامل هزینه‌های استهلاک نمی‌شود. در واقع صورت جریان وجوه نقد منعکس کننده ماندگاری کوتاه مدت یک شرکت با نشان دادن این است که آیا سرمایه در گردش کافی برای پرداخت حقوق کارمندان و بدهی‌های خود را دارد یا خیر.

صورت درآمد: نشان‌دهنده درآمد خالص شرکت برای مدت زمان مشخص است. این صورت نشان دهنده کل درآمد یک شرکت منهای کل هزینه‌های آن است. همچنین به آن “صورت سود و زیان” نیز گفته می‌شود.

صورت سود انباشته: این صورت میزان سهام باقی مانده و درآمد یک شرکت پس از پرداخت سود سهامداران را نشان می دهد.

چرا حسابداری مالی مهم است؟

• اهمیت قانونی: حسابداری از نوع مالی مهم و طبق قانون لازم است زیرا  تهیه اظهارنامه‌هایی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد قانونی برای شرکت‌های ثبت شده که از وظایف حسابدار مالی محسوب می‌شود، الزامی است.
• اهمیت از نظر مدیریتی: همچنین تهیه صورت‌های گفته شده، در جریان حسابداری مالی به مدیریت یک مجموعه امکان می‌دهد تا مشکلات مربوط به درآمدزایی را عیب‌یابی کند و برای آینده مجموعه برنامه‌ریزی کند.
• اهمیت حقوقی: وکلا در صورت شکایت یا اقدام حقوقی دیگر در رابطه با درآمد شرکت یا هزینه ها باید بتوانند اطلاعات تهیه شده در قالب صورت‌های مالی توسط حسابدار مالی را تجزیه و تحلیل کنند.
• اهمیت از نگاه سرمایه‌گذاران: سرمایه گذاران یک مجموعه با همین صورت‌هاست که تصمیم‌می گیرند کسب و کار انتخابی‌شان به اندازه کافی برای سرمایه‌گذاری جذاب است یا باید سهام خود را بفروشند.
• اهمیت برای تأمین‌کنندگان: تامین کنندگان ممکن است بخواهند قبل از ارائه کالا یا خدمات، از اطلاعات مالی یک شرکت مطلع شوند تا اطمینان حاصل کنند که شرکت قادر به پرداخت فاکتورهای آن ها هست یا خیر؟ این اطلاعات در صورت های مالی تهیه شده توسط حسابداری مالی درج می‌شود. همچنین اگر شرکتی وام بخواهد، بانک ممکن است صورتهای مالی خاصی را درخواست کند چرا که این امکان را به شرکت می دهد تا نشان دهد که توانایی بازگشت وام را دارد.
• اهمیت در جهت حسابرسی: در مواردی که نیاز به حسابرسی و حسابداری مالیاتی یک شرکت توسط بازرسان دولتی است، این افراد تجزیه و تحلیل خود را با این صورت ها آغاز می کنند.

مزایای حسابداری مالی برای کسب و کارها

مزایای تهیه صورت‌های مالی توسط این شاخه از حسابداری بسیار فراوان است اما در ادامه به ذکر چند مورد از مهمترین آن ها اکتفا کرده‌ایم:

ارائه چشم‌انداز برای تجارت و کاهش خطرات در این راه

حساب‌های مالی بخشی از سیستم حسابداری یک شرکت یا کسب و کار فارغ از نوع آن است. شرکت‌ها اغلب از حسابداری به ویژه شاخه مالی آن برای داشتن یک چشم‌انداز از تجارت خود استفاده می‌کنند. مشاغل کوچک هم معمولاً این امر را مهم می‌دانند، زیرا پیگیری دقیق اطلاعات مالی بهترین راه برای تعیین اثربخشی و کارایی معاملات آن هاست.

عدم درک و ردیابی اطلاعات مالی می‌تواند به سرعت منجر به شکل‌گیری موقعیت‌های خطرناک تجاری مانند گردش پول کم یا احتمال ورشکستگی شود. در مقابل درک درست روند معاملات باعث می‌شود تا نقطه ضعف‌ها به درستی شناسایی شده و برای اصلاح آن ها تلاش شود.

تسهیل روند بررسی معاملات و روند کار

حسابداری مالیاتی و مالی همچنین می‌توانند سوابق تاریخی یک کسب و کار را گرد هم آورد تا با توجه به آن در مورد روندهای تجاری و معاملاتی یک شرکت در آینده تصمیم‌گیری شود. به جای بررسی هر حساب و معامله به صورت تک به تک، صورت های مالی به شرکت ها اجازه می‌دهد اطلاعات مالی را  به صورت جامع بررسی کنند.

در واقع نیازی نیست شما به عنوان مدیر یک کسب و کار تک تک فاکتورها، اسناد مربوط به پرداختی‌ها، معوقات و مواردی از این قبیل را بررسی کنید. گزارشات مالی تهیه شده در روند حسابداری مالی به شکل خلاصه و تجمیع شده، امکان این بررسی را به راحتی برای شما فراهم می‌کند.

اعتمادسازی و جذب سرمایه

علاوه بر موارد فوق یکی از مهمترین تأثیرات آن، جلب اعتماد سهامداران یا شرکای جدید تجاری و دیگر سرمایه‌گذران است. در واقع اگر صورت‌های مالی تهیه شده توسط حسابداران مالی نشان دهد که یک شرکت در تجارت خود موفق است راه برای اعتمادسازی و جذب سرمایه هموار خواهد شد.

برای حسابداری مالی به چه چیزی نیاز است؟

همانگونه که در مقدمات بحث اشاره شده، حسابداری مالی یک شاخه خاص از حسابداری است و نیاز است تا صورت‌های مالی ویژه‌ای طبق برخی استانداردها و اصول تهیه شود. به همین خاطر است که در گام اول شما به یک حسابدار آشنا با مباحث این شاخه نیاز دارید که تخصص و تجربه کافی در زمینه تهیه و تدوین صورت‌های مالی داشته باشد.

اما این گام ابتدائی است، بدون شک اسناد مالی شما اگر به شکل کاغذی و بایگانی سنتی باشد، استخراج اطلاعات لازم و حتی ثبت آن ها گاهی به ماه‌ها تلاش مداوم نیاز خواهد داشت. علاوه بر این امکان خطای انسانی و به هم ریختن صورت‌ها با یک خطای کوچک نیز وجود دارد که گاهی حیات یک مجموعه را در معرض خطر قرار می‌دهد. زیرا اطلاعات غلط ممکن است منجر به تصمیم‌گیری غلط و در نهایت مشکلات تجاری جبران ناپذیر شود.

به همین دلیل علاوه بر تیم حرفه‌ای که آشنا به مباحث حسابداری مالی باشد، برای جلوگیری از این مشکلات و کاهش هزینه‌ها نیاز است تا نرم‌افزارهای لازم در این زمینه استفاده کنید. مجموعه نرم افزاری محک با ارائه نرم افزار شرکتی حسابداری به کمک شما آمده است تا به مکانیزه کردن این روند هم کار خود را راحت‌ کنید و هم درصد خطا را تا حد بسیار زیادی کاهش دهید.

سخن پایانی

با توجه به تمام مواردی که در تعریف حسابداری مالی و حواشی آن گفته شد، این نوع حسابداری از الزامات مهم برای شروع و تداوم یک کسب و کار و تجارت است. داده‌های ارائه شده در صورت‌های مالی که توسط این شاخه از حسابداری تهیه می‌شود در حکم یک سند استراتژیک برای اتخاذ تصمیمات درست و طی کردن روند تجارت به شکلی سالم به شمار می‌رود. این نکته نشان‌دهنده اهمیت آن است تا هر مجموعه تمام توان و دقت خود را برای انجام درست آن به خرج دهد.