حقوق قانون کار، حقوقی است که به تصویب مجلس و دولت رسیده است. چیزی به پایان سال 1402 باقی نمانده است و باز هم بازار گمانه‌زنی‌ها برای رقم حقوق و دستمزد کارمندان و کارگران داغ شده است. بسیاری از کارمندان به دنبال اطلاع از پایه حقوق خود و میزان افزایش آن هستند. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی حقوق قانون کار و میزان حقوق پایه وزارت کار می‌پردازیم.
فهرست مطالب
تاریخچه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران یکی از وزارت‌خانه‌های دولت ایران است که در تاریخ ۸ تیر ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۹۰ با تصویب شورای نگهبان از ادغام وزارت‌های رفاه و تامین اجتماعی، کار و امور اجتماعی و تعاون به وجود آمد. این وزارتخانه در راستای طرح کوچک‌سازی دولت و افزایش کارآمدی و هماهنگی بین نهادهای مرتبط با حوزه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیل شد.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسئولیت نظارت بر فعالیت‌های تعاونی، تنظیم و اجرای سیاست‌های مربوط به کار و امور اجتماعی و ارائه خدمات و حمایت‌های رفاهی و اجتماعی را بر عهده دارد. این وزارتخانه همچنین نظارت بر سازمان تامین اجتماعی (بیمه اجتماعی) ایران را انجام می‌دهد. یکی از اهداف این وزارتخانه ایجاد یکپارچگی بین همه نهادهای خدماتی و حمایتی بیمه‌گر مانند تامین اجتماعی، بهزیستی، خدمات درمانی، سازمان اورژانس کشوری، کمیته امداد امام خمینی، هلال احمر و غیره است.
وظایف وزارت کار چیست؟
بسیاری تصور می‌کنند که تنها تعیین ساعت کاری و میزان پایه حقوق قانون کار وظیفه وزارتخانه کار و رفاه اجتماعی است. اما خدماتی که این وزارت ارائه می‌دهد بسیار گسترده است. برخی از وظایف اصلی این وزارتخانه عبارتند از:
- توسعه و ترویج فعالیت‌های تعاونی و کارآفرینی در کشور
- تنظیم و اجرای قوانین و مقررات مربوط به روابط کار، حقوق کارگران و کارفرمایان، حداقل دستمزد، ساعت کاری، ایمنی و بهداشت کار و غیره
- ارائه خدمات و حمایت‌های رفاهی و اجتماعی به افراد نیازمند، معلولان، سالمندان، بی‌سرپرستان، زنان و خانواده‌ها
- ارائه خدمات درمانی، توانبخشی، آموزشی و مشاوره‌ای به افراد مستعد اعتیاد و مبتلا به اعتیاد
- همکاری با سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با حوزه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی
از حقوق قانون کار چه می دانید؟
حقوق قانون کار برای اولین بار هم‌زمان با انقلاب صنعتی و افزایش رشد تولیدات کارگاه‌ها برای تنظیم یکسری قوانین بین کارگر و کارفرما به وجود آمد تا از هرگونه مشکل احتمالی جلوگیری کند. برای پاسخ به این موضوع که قانون کار چیست ابتدا باید تعاریف مهم قوانین کار را توضیح دهیم. کارگر کیست؟ کارفرما کیست؟ وظایف کارگر نسبت به کارفرما چیست؟ وظایف کارفرما در قبال کارگر چیست؟ ساعت کاری قانون کار چه مقدار است؟ حق و حقوق کارگر به چه شکل تعیین می‌شود؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
کارگر کیست؟
طبق ماده 2 قانون کار جمهوری اسلامی ایران:
“کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند.”
با این تعریف، دامنه شمول واژه “کارگر” بسیار وسیع می‌شود و شامل افراد با عناوین شغلی مختلف می‌شود.
به طور کلی، هر فردی که در قبال دریافت دستمزد، برای شخص دیگری کار می‌کند، از نظر قانون کار “کارگر” محسوب می‌شود.
کارفرما کیست؟
کارفرما در قانون کار جمهوری اسلامی ایران به شخص حقیقی یا حقوقی اطلاق می‌شود که کارگر را به کار می‌گمارد و در مقابل دریافت کار، حق‌السعی یا حقوق، سهم، سود و سایر مزایا به وی پرداخت می‌کند.
به عبارت دیگر، کارفرما کسی است که از کارگر می‌خواهد در قبال دریافت دستمزد، برای او کار کند.
کارفرمایان می‌توانند افراد حقیقی (مانند صاحب یک کارگاه تولیدی) یا حقوقی (مانند یک شرکت یا سازمان دولتی) باشند.
محاسبه ساعت کار مطابق قانون کار
منظور از ساعت کاری طبق ماده 52 قانون کار مدت زمانی است که کارگر، نیرو یا وقت خود را برای انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد و در مقابل آن حقوق قانون کار دریافت می‌کند. یعنی ساعات صرف صبحانه و ناهار جزء ساعت کاری به حساب نمی‌آید. حداکثر ساعت کار روزانه طبق ماده 51 هشت ساعت است. حداکثر ساعات کار در چهار هفته متوالی نیز طبق ماده 56 باید 176 ساعت باشد.
ساعت کار می‌تواند به صورت روزانه، هفتگی و یا ماهانه تعیین شود. در کارهای سخت و زیان آور و زیرزمینی حداکثر 36 ساعت در هفته و 6 ساعت در روز تعیین شده است. برای سایر کارگران حداکثر 44 ساعت در هفته و 8 ساعت در روز تعیین شده است.
حقوق پایه وزارت کار چقدر است؟
حداقل حقوق پایه وزارت کار در سال 1402 برای کارگران ساده، 53,082,840 ریال در ماه و 1,769,428 ریال در روز است. این رقم برای کارگران ماهر و متخصص با توجه به سابقه کار و مدرک تحصیلی افزایش می‌یابد.
علاوه بر حقوق پایه، کارگران مشمول مزایای دیگری مانند عیدی و پاداش، حق سنوات، حق مسکن، حق اولاد، بن خواروبار، و بیمه تأمین اجتماعی نیز می‌شوند. میزان حقوق و مزایای کارگران هر ساله توسط شورای عالی کار با توجه به نرخ تورم و سایر عوامل اقتصادی تعیین می‌شود.
در سال 1402، حداقل حقوق پایه وزارت کار 27% افزایش یافته است. در سال 1403، هنوز میزان دقیق حقوق پایه وزارت کار تعیین نشده است. شورای عالی کار هر ساله در اواخر اسفند ماه حداقل حقوق و مزایای کارگران را برای سال بعد تعیین می‌کند.
حداقل دستمزد چقدر است؟
کمترین میزان حقوق قانون کار که کارفرمایان باید قانونا به کارگران پرداخت کنند را می‌گویند و معادل کمترین دستمزدی است که یک کارگر زمانش را در ازای آن در اختیار کارفرما قرار می‌دهد. قوانین میزان حداقلی دستمزد معمولا خلاف معیار کاهش فقر تشخیص داده شده. قوانین حداقل دستمزد در بیشتر مواقع زمینه‌های اشتغال با پرداختی کم کارگران را موجب شده است.
جدول حداقل حقوق و دستمزد سال 1402
در جدول زیر حقوق و دستمزد در سال 1401 و 1402 و همچنین درصد افزایش آن مشخص شده است.اقلام حقوق سال 1401 سال 1402 حداقل دستمزد روزانه 1,393,250 1,769,428 حداقل دستمزد ماهیانه 41,797,500 53,082,840 مزد هر ساعت کاری 190,074 241,286 مزد هر ساعت اضافه کاری 266,103 337,800 پایه سنوات( افراد با حداقل 1 سال سابقه کار) 2,100,000 2,100,000 حق مسکن 6,500,000 9,000,000 بن خواربار 8,500,000 11,000,000 حداقل حقوق کارگران بدون فرزند (با حداقل یکسال سابقه کار) 58,897,500 75,182,840 حداقل حقوق با یک فرزند 63,077,250 80,491,124 حداقل حقوق با دو فرزند 67,257,000 85,799,408 حق اولاد (یک فرزند) 4,179,750 5,308,284 حق اولاد (دو فرزند) 8,395,500 10,616,568
حق بیمه در حقوق قانون کار
حق بیمه یکی از مهم‌ترین حقوق کارگران است که کارفرما موظف به پرداخت آن است. علاوه بر حقوق و مزایای ماهانه، کارفرما باید هر ماه مبلغی را به عنوان حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند.
حق بیمه تامین اجتماعی وجهی است که در قبال پرداخت آن، کارگر می‌تواند از مزایای متعددی مانند بازنشستگی، از کارافتادگی، بیماری و … بهره‌مند شود.
میزان حق بیمه 30 درصد از حقوق و مزایای قانون کار هر فرد است که 23 درصد آن توسط کارفرما و 7 درصد آن توسط کارگر پرداخت می‌شود. مواردی مانند عیدی، هزینه‌های سفر و ماموریت و هزینه‌های عائله‌مندی شامل این 30 درصد نمی‌شود.
نحوه محاسبه حق بیمه:
- ابتدا حقوق و مزایای قانون کار فرد محاسبه می‌شود.
- سپس 30 درصد از مبلغ محاسبه شده به عنوان حق بیمه تعیین می‌شود.
- از مبلغ حق بیمه، 23 درصد توسط کارفرما و 7 درصد توسط کارگر پرداخت می‌شود.
کارفرما موظف است مبلغ حق بیمه را هر ماه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت حق بیمه، کارگر می‌تواند به ** مراجع قانونی** شکایت کند.
فیش حقوقی قانون کار
فیش حقوقی سندی است که اطلاعات مربوط به حقوق و مزایای کارگر را در یک ماه کاری نشان می‌دهد. این سند توسط کارفرما و معمولاً توسط بخش مالی تهیه می‌شود و به کارگر ارائه می‌شود.
مواردی که در فیش حقوقی ذکر می‌شود عبارتند از:
- اطلاعات پرسنلی کارگر مانند نام و نام خانوادگی، شماره پرسنلی، کد ملی، شماره بیمه تامین اجتماعی و …
- اطلاعات مربوط به حضور و غیاب کارگر مانند تعداد روزهای کارکرد، تعداد روزهای مرخصی، تعداد ساعات اضافه کاری و …
- میزان حقوق و مزایای کارگر مانند حقوق پایه، حق اولاد، حق مسکن، حق سنوات، اضافه کاری، پاداش و …
- مبالغ کسورات از حقوق کارگر مانند مالیات، بیمه تامین اجتماعی، وام و …
فیش حقوقی به عنوان یک سند معتبر، می‌تواند در مواردی مانند مراجعه به مراجع قانونی، محاسبه مستمری بازنشستگی و … مورد استفاده قرار گیرد. کارگر حق دارد از کارفرما خود فیش حقوقی دریافت کند و در صورت مشاهده هرگونه اشتباه یا ابهام، به کارفرما اعتراض کند.
اهمیت سیستم حقوق و دستمزد مناسب
یک سیستم حقوق و دستمزد کارآمد، ستون فقرات هر کسب و کار موفقی است. این سیستم نه تنها تضمین می‌کند که کارکنان به طور دقیق و به موقع حقوق خود را دریافت می‌کنند، بلکه اطلاعات حیاتی را برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه در اختیار مدیریت قرار می‌دهد.
واحد حسابداری باید همه اطلاعات مرتبط به عملیات مالی که در یک مجموعه رخ می‌دهد را در سریع‌‌ترین زمان ممکن و به شکلی دقیق جمع آوری کند و عملیات مالی را به شکل قابل سنجش از طریق واحد پولی به ثبت برساند. حتی در برخی سیستم‌ها ورود و خروج کارکنان نیز ثبت می‌شود تا در محاسبات مالی، و محاسبه حقوق قانون کار از آن استفاده شود.
معرفی افزونه حقوق و دستمزد محک
هماهنطور که گفته شد در برخی از اوقات محاسبه فیش حقوق قانون کار پرسنل بسیار زمانبر و پیچیده است و همچنین خطاهایی در محاسبات رخ می‌دهد. از آنجا که فیش حقوقی هر کارمند با کارمند دیگر تفاوت دارد، ممکن است با اشتباه در محاسبات حق فردی نادیده گرفته شود؛ یا حتی ممکن است بخاطر تاخیر، مجموعه در گزارش‌دهی به اداره بیمه یا مالیات جریمه شود.
یکی از بهترین راهکارها برای انجام این کار افزونه حقوق و دستمزد محک است. این افزونه شما را در انجام راحت پروسه محاسبه حقوق قانون کار یاری می‌کند. در بیشتر سازمان‌ها برای رضایت پرسنل می‌بایست در پایان هر ماه محاسبات پیچیده دستمزد شامل حقوق پایه، مبلغ بیمه، اضافه کار یا کسرکار، تاخیر و مرخصی و غیره انجام شود که این روش ممکن است با اشتباهات محاسباتی همراه باشد. افزونه محک به شما کمک می‌کند که به راحتی روند صدور فیش حقوق در زمان کمتر و با قابلیت نگهداری این فیش‌ها برای ماه‌های بعدی را داشته باشید. فقط نیاز است تا شما اطلاعات متغییر کارمندان را وارد کنید و مشاهده کنید که این برنامه چگونه تمام این محاسبات پیچیده را انجام می‌دهد.
یکی دیگر از قابلیت‌های منحصر به فرد این افزونه که به وسیله آن می‌توان حقوق قانون کار را محاسبه کرد دریافت کارکرد از دستگاه‌های حضور و غیاب از طریق فایل اکسل است که اتصال برنامه را تقریبا با تمام دستگاه‌ها امکان پذیر می‌کند. داشتن این افزونه یعنی صرفه جویی در وقت و هزینه، و ایجاد رضایت برای پرسنل.
از امکانات این افزونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعریف حکم کارگزینی
- تعریف مزایا و کسورات در سیستم
- امکان تغییر مبانی حقوق و دستمزد
- صدور فیش حقوقی تک یا حتی گروهی
- چاپ فیش
- و بسیاری امکانات دیگر
ویژگی‌های مهم سیستم حقوق و دستمزد
سیستم حقوق و دستمزد باید به نحوی طراحی شده باشد که بتوان از راه آن پیش بینی‌های مورد نیاز پیرامون دستمزدهای پرداختی را انجام داد. همچنین سرعت جمع آوری داده در این سیستم باید زیاد باشد و نسبت به نیازها به‌روز باشد. کسری‌ها باید به شکل درست حساب شود و در آخر رقم پرداختی هر کارمند را به درستی مشخص کند. در ضمن باید طوری طراحی شود که هیچ گونه پرداخت اضافی به افراد انجام نشود و یا پرداخت کمتر از دستمزد و حقوق قانون کار نباشد.
در تمام کشورها جهت حفظ حق و حقوق کارگر، قوانینی پیرامون کارکنان و مزایای آن‌ها وجود دارد که شرکت‌ها را موظف به تحویل به موقع این داده‌ها به مراجع قانون مربوطه می‌کند. همین اجبار قانونی باعث نیاز روزافزون به داشتن یک سیستم حقوق و دستمزد شده. علاوه بر همه این‌ها رعایت استاندارد و حقوق قانون کار الزامی است.
کلام آخر
با داشتن یک برنامه حسابداری، به راحتی از پس مشکلات محاسبه و فرایند پرداخت حقوق قانون کار که واقعا زمانبر است بر خواهید آمد و این وقت را می‌توانید صرف انجام امور دیگر مورد نیاز شرکت کنید. نرم‌افزار محک با پشتیبانی کامل می‌تواند شما را در این امر یاری کند و از مشکلات پیش آمده جلوگیری کند. همچنین منظم بودن این امر باعث کاستن از هزینه‌های حسابداری خواهد شد که قطعا در شرایط کنونی نیاز مبرم هر مجموعه‌ای است.
هرچند حقوق قانون کار و دستمزد کارگران هر ساله توسط وزارت کار و تعاون اعلام می‌شود، اما واحدهایی که مشمول قانون کار هستند می‌توانند جهت ارتباط بیشتر و نزدیکتر با کارگران و افزایش رفاه و رضایتشان، توافق نامه‌هایی بین خودشان امضا کنند و نسبت به افزایش حقوق کارگر اقدام کنند. اما مبلغ پایه حقوق سال 1402 می‌تواند پاسخگوی کارمند باشد؟ آیا شرکت‌ها با توجه به وضع به وجود آمده و همه‌گیری ویروس کرونا قادر خواهند بود این مبالغ را بدون تاخیر به کارگر و یا کارمند خود پرداخت کنند؟
