می‌خواهید یک حسابدار صنعتی شوید؟ اگر پاسخ، مثبت است پس باید با چشم باز در این مسیر، قدم بگذارید. حسابداری صنعتی (Industrial Accounting) که بعضاً به آن حسابداری بهای تمام شده هم می‌گویند، یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین شاخه‌های علم حسابداری محسوب می‌شود. برای تبدیل شدن به یک حسابدار صنعتی، ویژگی‌هایی مثل قدرت محاسباتی و مهارت کار با اسناد مالی، کفایت نمی‌کند و باید خود را به قابلیت‌های بیشتری مجهز کنید.
فهرست مطالب
در حسابداری صنعتی، علاوه بر مهارت‌های کمی، باید قدرت تجزیه‌وتحلیل کیفی داشته باشید و مبنایی مطمئن را برای تصمیم‌گیری مدیران شرکت فراهم کنید. در این مطلب از محک‌سافت، قصد داریم شما مخاطبان همیشگی‌مان را با حسابداری صنعتی و مباحث مربوط به آن بیشتر آشنا کنیم.
حسابدار صنعتی کیست؟
حسابدار صنعتی به حسابداری گفته می‌شود که علاوه بر سروکار داشتن با وظایف مالی و محاسباتی، باید با ارائه مشاوره‌های راهگشا، در راستای کاهش هزینه‌های عملیاتی و متعاقباً افزایش درآمد و حاشیه سود به مدیریت شرکت کمک کند. یک حسابدار صنعتی با توجه به شرکتی که در آن فعالیت می‌کند، می‌تواند انجام وظایف مختلفی را بر عهده بگیرد که از بین آن‌ها، هزینه‌یابی، اهمیت فوق‌العاده زیادی دارد.
یک حسابدار صنعتی در سازمان‌های تجاری و صنعتی مشغول به کار می‌شود و با اطلاعات مالی و مدیریتی سروکار دارد. او علاوه بر تهیه و تنظیم صورت‌های مالی، به تجزیه‌وتحلیل اطلاعات می‌پردازد و به کارفرمایان، خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهد. هدف حسابداری صنعتی، بهبود عملکرد تجاری و به حداکثر رساندن سودآوری و کارایی شرکت است.
حسابدار صنعتی، دفاتر مالی پایان سال را تدوین و تنظیم می‌کند و علاوه بر بررسی محل صرف مخارج، سودآوری بخش‌های مختلف شرکت را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. او با مدیران تجاری در تعامل و ارتباط مستمر است تا در کنار کاهش هزینه عملیات، به آن‌ها در اموری مثل برنامه‌ریزی برای افزایش میزان فروش کمک کند. بیشتر زمان کاری حسابدار صنعتی، صرف برقراری ارتباط با همکاران درون‌سازمانی و بررسی داده‌های مالی و همین‌طور فرایندهای تجاری می‌شود.
حسابدار صنعتی از طریق انجام حسابرسی‌های داخلی، راهکارهای بهبود خلق ارزش را شناسایی می‌کند که این امر از طرق مختلفی مثل تجزیه‌وتحلیل عملکرد فروش، هزینه‌های بازاریابی، هزینه‌های مربوط به مشتری، اهداف و پیامدهای اقتصادی انجام می‌گیرد.
حسابدار صنعتی چه وظایفی دارد؟
یک حسابدار صنعتی با توجه به اندازه شرکت، وظایف مختلفی را بر عهده دارد. در شرکت‌های خیلی بزرگ، ممکن است کار حسابداران صرفاً به حوزه‌ی یک محصول یا بخش تجاری محدود باشد. اما حسابدارانی که در شرکت‌های کوچک‌تر کار می‌کنند، طیف گسترده‌تری از وظایف را عهده‌دار می‌شوند که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- انجام پیش‌بینی‌های ماهانه و ارزیابی عملکرد مالی محصولات در مقایسه با این پیش‌بینی‌ها
- بررسی جریان نقدینگی و نظارت بر هزینه‌ها
- تهیه مستمر صورت‌های مالی برای مدیران و سهامداران شرکت
- انجام حسابرسی‌های داخلی و ارائه گزارش‌های دقیق مالی به حسابرسان خارجی
- ارائه خدمات مشاوره مالی
- طراحی بسته‌های پاداش برای کارکنان و سهامداران شرکت
- نظارت بر برنامه‌های حقوق و دستمزد، مدیریت سهام و بودجه‌بندی
از سوی دیگر، اهمیت نقش حسابدار صنعتی در محافظت از دارایی‌های تجاری شرکت‌ها نیز روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
به‌طورکلی دارایی‌های شرکت را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- دارایی‌های ملموس (مشهود): این دسته از دارایی‌ها ماهیت فیزیکی داشته و به‌سادگی قابل‌تشخیص هستند که زمین، نیروی کار، تجهیزات و ساختمان‌ها از آن جمله‌اند.
- دارایی‌های ناملموس (نامشهود): دارایی‌هایی که علی‌رغم فقدان ماهیت فیزیکی، نقش بسیار مهمی در تحقق اهداف تجاری دارند که استعداد مدیریتی، قدرت خرید و خلاقیت تبلیغاتی مثال‌هایی از این نوع دارایی هستند.
حسابدار صنعتی بنا به اقتضای شرایط می‌تواند با مدیران ریسک و متخصصان ایمنی و بهداشت نیز همکاری کند تا از به حداقل رسیدن وقفه‌ها و متعاقباً اتلاف عملیاتی، اطمینان حاصل شود. حسابدار صنعتی حتی می‌تواند در شیوه اداره شرکت نیز مشارکت داشته باشد و به ایجاد سازوکارهای کنترلی برای کاهش ضررهای مالی کمک کند. در شرکت‌های تجاری کوچک‌تر، حسابداران صنعتی ممکن است مسئولیت اموری مثل مدیریت اعتبار، صدور صورت‌حساب، نگهداری از دفاتر حسابداری و تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده را نیز بر عهده بگیرند.
حسابداری صنعتی و هزینه‌یابی
همان‌طور که گفتیم یکی از وظایف بسیار مهم و حساس در حسابداری صنعتی، نظارت بر هزینه‌هاست که این کار از طریق هزینه‌یابی صورت می‌پذیرد. به‌عبارت‌دیگر، اغراق نیست اگر هزینه‌یابی را شناسنامه حسابداری صنعتی بدانیم. هزینه‌یابی فرایندی است که از طریق آن کلیه هزینه‌های مرتبط با تولید محصولات یا ارائه خدمات، شناسایی و اندازه‌گیری می‌شوند. هدف از هزینه‌یابی در حسابداری صنعتی، کمک به مدیریت شرکت در اخذ تصمیمات مؤثر برای بهینه‌سازی هزینه‌های ناشی از انجام عملیات است.
اگر قصد دارید یک حسابدار صنعتی شوید، باید تسلط خوبی بر فرایند هزینه‌یابی داشته باشید. خودِ هزینه‌یابی به شش دسته یعنی هزینه‌یابی جذبی، مستقیم، برآوردی، سفارش کار، مرحله‌ای و استاندارد تقسیم می‌شود.پیشنهاد می شود برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله ” حسابداری صنعتی چیست ” را مطالعه نمایید.
در حسابداری صنعتی با انواع مختلفی از هزینه‌ها سروکار دارید که بد نیست بیشتر با آن‌ها آشنا شوید:
- هزینه‌های مستقیم: این هزینه‌ها مثل هزینه مواد و نیروی کار، مستقیماً صرف تولید کالا یا ارائه خدمت می‌شوند. هزینه‌های مستقیم به‌سادگی قابل ردیابی و سنجش هستند. به‌عنوان‌مثال اگر یک کارگر، روزی ده ساعت در خط تولید خودرو کار کند، هزینه مستقیم تولید هر خودرو از جمع دستمزد پرداختی به کارگر و هزینه قطعات استفاده‌شده در آن محاسبه می‌شود.
- هزینه‌های غیرمستقیم: برعکس هزینه‌های مستقیم، ردیابی و اندازه‌گیری این نوع هزینه‌ها، کاری دشوار است. هزینه برق مورداستفاده در تولید یک محصول در شرکتی که چند خط تولید دارد، مثالی از هزینه‌های غیرمستقیم است چون استفاده از برق، لزوماً به تولید همان یک محصول محدود نمی‌شود و خطوط دیگر نیز برای تولید محصولاتشان به برق نیاز دارند.
- هزینه‌های ثابت: هزینه‌هایی هستند که در کوتاه‌مدت با تعداد محصولات یا میزان خدمات شرکت تغییر نمی‌کنند. به‌عنوان‌مثال اگر شرکتی بابت اجاره کارگاه برای یک سال، هر ماه X تومان پرداخت کند، این هزینه فارغ از حجم تولید محصولات، ثابت و بدون تغییر می‌ماند.
- هزینه‌های متغیر: این نوع هزینه‌ها برخلاف هزینه‌های ثابت، ارتباط مستقیمی با تعداد محصولات تولیدی یک شرکت دارند. هزینه متغیر با افزایش حجم تولید یا میزان ارائه خدمت، افزایش و با کاهش آن‌ها، کاهش می‌یابد. هزینه بسته‌بندی یک شرکت تولید اسباب‌بازی، مثال خوبی برای هزینه‌های متغیر است. چون هر چقدر میزان تولید بیشتر باشد، اسباب‌بازی‌های بیشتری باید بسته‌بندی شوند و درنتیجه هزینه بسته‌بندی افزایش می‌یابد.
- هزینه‌های عملیاتی: این هزینه‌ها مربوط به فعالیت‌های تجاری روزمره‌ای هستند که نمی‌توانیم آن‌ها را در تولید محصول یا ارائه خدمت ردیابی کنیم و ممکن است ثابت یا متغیر باشند. هزینه‌های عملیاتی مثل هزینه مصرف انرژی، با هزینه‌های غیرمستقیمی که قسمتی از هزینه تولید محسوب می‌شوند، متفاوت هستند.
- هزینه فرصت: این هزینه زمانی موضوعیت پیدا می‌کند که چند گزینه برای انتخاب داشته باشیم و انتخاب یک گزینه به معنای عدم انتفاع از مزایای گزینه یا گزینه‌های دیگر باشد. خرید یا اجاره تجهیزات تولیدی، مثال خوبی برای هزینه فرصت است. هر یک از این دو گزینه، مزایای خاص خودشان را دارند که در صورت انتخاب یکی از آن‌ها، نمی‌توانیم از مزایای دیگری استفاده کنیم.
- هزینه‌های نابرگشتنی: هزینه‌هایی هستند که یک شرکت به هر دلیلی از قبل متحمل آن‌ها شده و تأثیری روی تصمیم‌گیری‌های مدیریتی در آینده ندارند. این هزینه‌ها، اجتناب‌ناپذیر و غیرقابل‌جبران هستند و شرکت متعهد به پرداخت آن‌هاست.
- هزینه‌های قابل‌کنترل: هزینه‌هایی هستند که مدیران صنعتی روی آن‌ها کنترل دارند و می‌توانند آن‌ها را کاهش یا افزایش دهند. هزینه‌های اداری، هزینه تبلیغات، پاداش کارکنان، کمک‌های خیرخواهانه و … ازجمله متداول‌ترین هزینه‌های قابل‌کنترل هستند. لازم به ذکر است که این هزینه‌ها جزء هزینه‌های کوتاه‌مدت محسوب می‌شوند.
ردیابی، شناسایی و محاسبه دقیق هزینه‌ها با درآمد و حاشیه سود شرکت ارتباط تنگاتنگی دارد و عملکرد یک حسابدار صنعتی در زمینه هزینه‌یابی می‌تواند تفاوت‌های چشمگیری را رقم بزند. ارزیابی ساختار هزینه‌ها به مدیریت شرکت اجازه می‌دهد تا ضمن بهینه‌سازی روش‌های کار، فرایند خلق ارزش را بهبود دهد.
محل و ساعت کاری حسابداران صنعتی
حسابداران صنعتی، همان‌طور که از نامشان پیداست، عمدتاً در شرکت‌های واقع‌شده در مناطق صنعتی مشغول به کار می‌شوند. این شرکت‌ها گاهی به اندازه یک شرکت چندملیتی، بزرگ و گاهی هم به اندازه یک کسب‌وکار محلی، کوچک هستند. حسابداری صنعتی در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد که برخی از متداول‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- تولید
- خدمات مالی
- سفر و گردشگری
- خرده‌فروشی
- مخابرات
- حمل‌ونقل
- تأمین انرژی
شما می‌توانید هم به‌عنوان یک حسابدار صنعتی پاره‌وقت (حسابدار نیمه‌وقت) و هم به‌عنوان یک نیروی تمام‌وقت در شرکت‌های مرتبط، مشغول به کار شوید. در این شغل، گاهی امکان انجام شیفتی یا نوبتی کار نیز وجود دارد.
حسابداران صنعتی معمولاً دفتر کار اختصاصی دارند و برای کار با اعداد و ارقام و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها از کامپیوتر استفاده می‌کنند. آن‌ها اغلب در جلسات مختلف شرکت حضور می‌یابند و به مدیران، همکاران و مشتریان، خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهند. ممکن است قسمتی از زمان آن‌ها صرف بازدید از بخش‌های مختلف شرکت شود و چنانچه شرکت دارای روابط بین‌المللی باشد، شاید لازم باشد که گاهی هم به خارج از کشور سفر کنند.
حسابدار صنعتی ؛ فردی مهم و تاثیرگذار در حسابداری صنایع
برای تبدیل شدن به یک حسابدار صنعتی، باید علاوه بر زمینه مالی، دانش تان را در حوزه تجارت (بازرگانی) و مدیریت هم توسعه دهید. با وجود اینکه مدرک کارشناسی هم می‌تواند برای موفقیت در این شغل کافی باشد اما تحصیل در مقطع فوق‌لیسانس و تبدیل شدن به یک حسابدار صنعتی ارشد، نگرش عمیق‌تری را نسبت به فرایندهای تجاری برایتان ایجاد می‌کند.
اگر صرفاً به کار با صورت‌های اساسی علاقه‌مند هستید، آنگاه حسابداری مالی می‌تواند حوزه مناسب‌تری برایتان باشد. حسابدار صنعتی باید علاوه بر رویکرد عملیاتی، اتخاذ یک رویکرد استراتژیک را در دستور کار قرار دهد و با بسط افق دید نسبت به جنبه‌های مختلف فعالیت یک سازمان و تحلیل دقیق آن‌ها، به مدیران در امر تصمیم‌گیری یاری برساند.
