حسابداری ترخیص کالا به چه صورت است؟

حسابداری ترخیص کالا از جمله مباحث حسابداری است که در برگیرنده فرایندهای ثبت و مدیریت کالا و همچنین هزینه‌های انجام شده توسط ترخیص کار می‌باشد. حسابداری ترخیص کالا شامل هفت مرحله است که می‌بایست توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی او طی شود. . امروزه بسیاری از شرکت‌های خدماتی از نرم‌ افزارهای حسابداری به منظور مدیریت امور مالی و حسابداری خود استفاده می‌کنند. نرم‌ افزار حسابداری محک از جمله نرم‌افزارهای کاربردی حسابداری است که با دارا بودن امکانات ویژه مدیریت و کنترل دقیقی در اختیار ترخیص کاران قرار می‌دهد.

فهرست مطالب

. ترخیص کالا فرایندی است که به سبب آن کالا از گمرک آزاد می‌شود و شامل مراحل مختلفی از ثبت اسناد و مدارک تا حسابداری ترخیص کالا و دریافت مجوز و… است. با ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر با این موضوع آشنا شویم.

ترخیص کالا چیست؟

ترخیص کالا اصطلاحی کاربردی است که جهت آزاد سازی کالا از گمرکات کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. درواقع ترخیص کالا به معنای انجام اقداماتی است که می‌بایست برای وارد کردن کالاهای مختلف به کشور، با رعایت اصول و قوانین گمرکی انجام شود. باید توجه داشت که ترخیص کالا تنها به منظور واردات کالا انجام نمی‌شود بلکه فرایند صادرات کالا نیز در این حیطه قرار می‌گیرد.

عملیات ترخیص کالا شامل یکسری مراحل و اقدامات است. ترخیص کالا در ایران شامل ارائه اسناد و مدارکی از جمله مجوزهای لازم جهت ترخیص کالا مانند مجوز استاندارد، مجوز بهداشت، مجوز سازمان انرژی اتمی، مجوز وزارت ارتباطات، مجوز سازمان مبارزه با مواد مخدر، مجوز قرنطینه مرزی و مجوز قرنطینه نباتی، مجوز وزارت راه و… می‌باشد. به طور کلی فرایند ترخیص کالا شامل آماده سازی و ثبت اسناد، محاسبه و پرداخت مالیات، تعرفه گمرکی، سود بازرگانی، حقوق گمرکی، اخذ مجوزهای لازم، حمل و نقل، استفاده از تسهیلات ارائه شده توسط دولت و… می‌باشد.

علاوه بر این ترخیص کالا شامل حمل و نقل و ارسال کالا موردنظر به مقصد نهایی می‌باشد. ترخیص کالا یک فرایند چند مرحله‌ای است که توسط شرکت‌های ترخیص کالا یا یک شخص ترخیص کار گمرک (حق‌العمل‌کار) انجام می‌شود. در چند سال اخیر فرایند ترخیص کالا اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. به‌طوری‌که برای ترخیص کالا علاوه بر دانش کافی و اخذ مجوزهای لازم نیاز به تجربه نیز می‌باشد. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌ها و افراد به منظور ترخیص کالا خود از شرکت‌ها و ترخیص کاران ماهر و با تجربه استفاده می‌کنند.

وظایف ترخیص کار

ترخیص کار فرد یا شرکتی است که به نمایندگی از صاحب کالا وظیفه ترخیص کالا از گمرک و طی کردن مراحل قانونی آن را بر عهده می‌گیرد. در انتخاب ترخیص کار کالا می‌بایست دقت زیادی به خرج داد و شخصی امین و مورد اعتماد انتخاب کرد. یک ترخیص‌کار با تجربه می‌بایست اشراف کاملی به قوانین و مقررات گمرکی داشته باشد. همچنین با واحدهای مختلف گمرکی آشنا باشد و نحوه تعامل و همکاری با آن ها را به بهترین شکل ممکن انجام دهد.

از مهم‌ترین وظایف یک ترخیص کار دریافت مجوزهای لازم از قبیل مجوز استاندارد، مجوز بهداشت، مجوز وزارت ارشاد، مجوز سازمان انرژی اتمی، مجوز وزارت ارتباطات، مجوز مبارزه با مواد مخدر، مجوز وزارت راه و… در رابطه با صادرات و واردات کالا می‌باشد. ارائه تمامی فیش‌های پرداختی و هر گونه هزینه انجام شده نیز از وظایف ترخیص کار است.

سامانه ترخیص کالا از گمرک

هر کالایی جهت ترخیص از گمرک می‌بایست ابتدا در سامانه ترخیص ثبت شود. در این سامانه اطلاعات صاحب کالا و همچنین اطلاعات و مشخصات کالا ثبت می‌شود. برای ثبت نام در سامانه ترخیص کالا، کد ملی صاحب کالا و اطلاعات کالا نیاز می‌باشد. بعد از ثبت نام و تأیید اطلاعات، سامانه ترخیص کد شناسه‌ای برای فرد ارسال می‌کند. این کد در تمامی مراحل ترخیص کالا برای آزادسازی کالا کار لازم و ضروری است.

حسابداری ترخیص کالا

امروزه شرکت‌های زیادی هستند که در زمینه ارائه خدمات فعالیت می‌کنند. از جمله این خدمات ترخیص کالا می‌باشد. شرکت‌هایی که در زمینه ترخیص کالا فعالیت می‌کنند برای مدیریت و کنترل امور مالی و حسابداری خود از حسابداری ترخیص کالا استفاده می‌کنند. به طور کلی شرکت‌هایی که در حسابداری تعریف شده‌اند شامل پنج دسته، شرکت‌های خدماتی، شرکت‌های بازرگانی، شرکت‌های پیمانکاری، شرکت‌های تولیدی و شرکت‌های وارداتی هستند.

نوع واردات کالایی که شرکت‌های خدماتی انجام می‌دهند مربوط به ارائه خدمات به دیگران است به همین منظور شرکت‌های ترخیص کالا در دسته شرکت‌های خدماتی محسوب می‌شوند و حسابداری آن ها شامل حسابداری درآمد و هزینه است. به طور کلی حسابداری ترخیص کالا شما تمامی فرایندهای ثبت و مدیریت کالا و هزینه‌های انجام شده توسط ترخیص کار از زمان عقد قرارداد تا زمان تحویل کالا به صاحب کالا می‌باشد.

حسابداری ترخیص کالا شامل چه مراحلی است؟

در این بخش، مراحل مختلف حسابداری ترخیص کالا را بصورت کامل شرح خواهیم داد:

مرحله یک) ثبت اظهار از طریق سامانه گمرکی

در فرایند حسابداری ترخیص کالا صاحب کالا یا نماینده قانونی او پس از تهیه و آماده سازی اسناد و مدارک مربوطه می‌بایست مشخصات کالاهایی که جهت واردات یا صادرات به انبار گمرک ارسال کرده است را به گمرک مربوطه اظهار نماید. این اظهار به‌صورت الکترونیکی و یا فیزیکی انجام می‌گردد. در فرایند ترخیص کالا، صاحب کالا یا نماینده قانونی او می‌بایست در اظهارنامه هزینه‌هایی مانند سود و زیان بازرگانی، حقوق گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و … را محاسبه و به گمرک ارائه کند.

محاسبه اظهارنامه جهت ترخیص کالا با در نظر گرفتن ارزش خرید کالای مورد نظر، تعرفه گمرکی، قوانین و مقررات و همچنین تسهیلات ارائه شده توسط دولت به واردکنندگان و صادر کنندگان صورت می‌پذیرد. هرگونه خطا و اشتباه در محاسبه اظهارنامه می‌تواند جریمه و هزینه‌های اضافی را برای صاحب کالا در پی داشته باشد. در چند سال اخیر با مجهز شدن اغلب گمرک‌های کشور به سامانه EPL ثبت اظهار به صورت آنلاین و الکترونیکی انجام می‌شود و دیگر نیازی به مراجعه حضوری به گمرک برای اظهار کالا نیست.

بر اساس دستورالعملی که در سایت رسمی اداره گمرک به منظور ترخیص کالای وارداتی و خروج کالای صادراتی منتشر شده است، اظهارنامه می‌بایست به گمرک تحویل داده شود و اظهارکننده کالا باید تمامی اطلاعات کالا را در سامانه EPL وارد کند.

مرحله دوم) دریافت کوتاژ

در این مرحله از فرایند حسابداری ترخیص کالا، به احراز هویت توسط گمرک و اظهار کالا اختصاص دارد. دایره احراز هویت فنی ابتدا اسناد و مدارک دریافتی را بررسی کرده، سپس در صورت تأیید، شماره ثبت یا کوتاژ برای آن ها درج می‌کند. درواقع کوتاژ به معنای ثبت اظهارنامه واردات یا صادرات کالا در گمرک کشور می‌باشد. برای هر اظهارنامه گمرکی، یک شماره اختصاصی ثبت می‌شود که به آن کوتاژ گفته می‌شود.

مرحله سوم) تعیین مسیر

در گمرک کشور به منظور کاهش مراحل کنترلی ترخیص کالا و صرفه جویی در وقت و هزینه، ترخیص کالا با استفاده از سیستم مدیریت ریسک از مسیرهای مشخص شده‌ای به نام مسیر سبز، زرد و قرمز انجام می‌شود. تعیین مسیر به منظور ترخیص کالا با توجه به عواملی مختلفی مانند نوع کالا، اعتبار صاحب کالا، کشور تولید کننده کالا و معیارهای مختلف دیگر انجام می‌گیرد.

مسیر سبز: در این مسیر ممکن است مجوزهای لازم جهت ترخیص کالا اخذ شود و یا اینکه مستقیماً به صندوق ارجاع داده شود.

مسیر زرد: در این مسیر اسناد و مدارک توسط کارشناس گمرک و دایره احراز هویت بررسی شده و سپس به صندوق ارجاع داده می‌شود.

مسیر قرمز: در این مسیر ارزیابی و کنترل کالا، اخذ مجوزهای لازم، بررسی اسناد توسط کارشناس گمرکی و در نهایت ارجاع به صندوق صورت می‌گیرد.

مرحله چهارم) کنترل و ارزیابی کالا

در ادامه فرایند ترخیص کالا و بعد از تعیین مسیر برای ترخیص، کنترل و ارزیابی کالا صورت می‌گیرد. همان طور که گفته شد هنگامی که کالا در دو مسیر قرمز و یا زرد قرار بگیرید، محموله نیاز به بررسی و کنترل خواهد داشت. در این صورت بسته کالا باز شده و توسط کارشناس گمرک بررسی و ارزیابی شده و با اسناد و مدارک کالا مطابقت داده می‌شود. در ادامه و پس از تأیید کالا، معیارهای نهایی همچون ارزش اظهاری، سوابق گمرکی و … مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مرحله پنجم) اخذ مجوزهای لازم

در این مرحله از حسابداری ترخیص کالا می‌بایست مجوزهای لازم اخذ شود. در واقع در این مرحله مجوزهایی که توسط کارشناس با توجه به کالا تعیین شده‌اند باید تکمیل شود. مجوزهایی از قبیل مجوز استاندارد، بهداشت، قرنطینه، مجوز تجهیزات پزشکی، وزارت راه، مالیات و … از جمله مجوزهایی هستند که می‌بایست برای دریافت آن ها اقدام شود.

مرحله ششم) بررسی تعرفه و تطبیق کالا توسط کارشناس

در ششمین مرحله کارشناس سرویس گمرک به بررسی تعرفه کالا و تطبیق آن با اسناد و مدارک ارائه شده می‌پردازد. همچنین رئیس سرویس گمرک نیز به بررسی امضاهای جمع‌آوری شده می‌پردازد و تأیید نهایی توسط او انجام می‌شود.

مرحله هفتم)پرداخت به صندوق وصدور سند ترخیص

در آخرین مرحله از حسابداری ترخیص کالا سند ترخیص کالا صادر می‌شود. در این مرحله پس از اینکه مبلغ پرداختی جهت ترخیص کالا از سوی گمرک مشخص شد، صاحب کالا می‌بایست هزینه را به صورت فیش نقدی به حساب گمرک واریز نماید. در نهایت برای کالا پروانه سبز گمرکی صادر می‌شود. پروانه سبز سندی است که به عنوان نشان دهنده پایان عملیات ارزیابی به صاحب کالا یا نماینده قانونی او داده می‌شود و مقدمات خروج کالا فراهم می‌شود.

گواهی بازرسی در حسابداری ترخیص کالا

یکی از موارد مهم در حسابداری ترخیص کالا داشتن گواهی بازرسی است. گواهی بازرسی نوعی سند می‌باشد که جهت واردات کالاهایی همچون کالاهای فاسدشدنی و محصولات گوشتی و همچنین تجهیزات صنعتی لازم است. گواهی بازرسی شرایط و مشخصات مناسب کالا و همچنین حجم اعلام شده جهت خروج کالا از گمرک را نشان می‌دهد. گوهی بازرسی شامل دو نوع می‌باشد.

• گواهی بازرسی کالا پیش از حمل (PSI): در این نوع گواهی صاحب کالا اطمینان حاصل می‌کند که کالای تحویل داده شده به ترخیص و شرکت حمل و نقل کننده از لحاظ کمی و کیفی منطبق باشد.
• گواهی بازرسی کالا در مبدأ (COI): این گواهی برای ترخیص کالاهایی که به استاندارد اجباری نیاز دارند لازم می‌باشد. در واقع این نوع کالاها می‌بایست با یکی از استانداردهای بین‌المللی منطبق باشند.

نرم‌ افزار حسابداری ترخیص کالا

حسابداری یکی از علوم بسیار کاربردی می‌باشد که در اکثر حوزه‌های مالی نقش مهمی دارد. امروزه بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارها به منظور مدیریت و کنترل امور مالی خود از نرم‌ افزارهای ویژه حسابداری استفاده می‌کنند. نرم‌افزار حسابداری یک ابزار کاربردی می‎باشد که با پردازش سریع و کارآمد حساب‌ها و ارائه راهکارهای مناسب موجب کاهش هزینه‌های اضافی و افزایش بهره‌وری می‌شود.

علاوه بر این نرم افزار حسابداری متناسب با نوع کسب و کارها و خدماتی که ارائه می‌دهند طراحی و ایجاد می‌شوند. نرم‌ افزار حسابداری ترخیص کالا نیز از جمله نرم‌ افزارهای حسابداری می‌باشد که امکانات ویژه‌ای را در اختیار شرکت‌ها و افراد ترخیص کار قرار می‌دهد.

امکانات نرم‌ افزار حسابداری ترخیص کالا

همان طور که گفته شد نرم‌ افزارهای حسابداری متناسب با نیاز هر کسب و کار طراحی می‌شوند و بسته به نوع کسب و کار و خدماتی که ارائه می‌دهند امکانات و ویژگی‌هایی مخصوصی دارند. به همین دلیل هنگام انتخاب نرم‌ افزار حسابداری باید توجه کرد که امکانات نرم‌افزار متناسب با نیاز شما و خدماتی که دارید باشد. همچنین دارای پشتیبانی و امنیت بسیار بالا برای حفاظت از اطلاعات مالی باشد. از مهم‌ترین ویژگی‌ها و امکاناتی که یک نرم‌ افزار حسابداری باید داشته باشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• محاسبه و مدیریت کلیه عملیات حسابداری
• امکان ارائه انواع گزارش‌های جامع 
• معرفی، ثبت و گروه بندی کالاها و خدمات
• گزارش موجودی کالاها به تفکیک هر انبار
• ارائه گزارش عملکرد روزانه، هفتگی و ماهانه
• امکان تعیین سطوح دسترسی
• محاسبه بهای تمام شده
• محاسبه سود و زیان
• و…

سخن پایانی

ترخیص کالا یکی از فرایندهای مهم و ضروری در گمرک کشور می‌باشد که توسط صاحب یک کالا و یا نمایندگان قانونی او انجام می‌شود. ترخیص کالا به منظور واردات و صادرات کالا صورت می‌گیرد و درواقع یک فرایندی چند مرحله‌ای است که به سبب آن کالای مورد نظر از گمرک آزاد می‌شود. ترخیص کالا شامل آماده سازی و ثبت اسناد و مدارک، پرداخت مالیات کالا، تعرفه گمرکی، حقوق گمرکی، اخذ مجوزهای لازم، حمل و نقل و… است.

حسابداری ترخیص کالا یکی از موارد مهم حسابداری است که در برگیرنده فرایندهای ثبت و مدیریت کالا و همچنین هزینه‌های انجام شده توسط ترخیص کار است. حسابداری ترخیص کالا شامل هفت مرحله مهم است که می‌بایست صاحب کالا یا نماینده او آن ها را طی کند تا بتواند کالا خود را از گمرک ترخیص کند. امروزه بسیاری از شرکت‌ها و افراد ترخیص کار از نرم‌افزار حسابداری جهت مدیریت امور مالی، ثبت هزینه‌ها و انجام امور حسابداری استفاده می‌کنند. نرم‌ افزار حسابداری محک یکی از بهترین نرم‌افزارهای حسابداری در این زمینه است که با ارائه امکانات پیشرفته بخش بزرگی از نیازی‌های مالی و حسابداری افراد و شرکت‌های ترخیص کار را رفع می‌کند.