سیستم بارکد خوان چیست و چگونه کار می‌کند؟

این روزها استفاده از سیستم بارکد و بارکدخوان بسیار گسترش یافته است. خرید از فروشگاه‌ها، کرایه ماشین، شرکت در رویدادهای مختلف، انبارداری و انبارگردانی و حتی پرداخت اقلام دارویی و پزشکی با وجود سیستم بارکد خوان راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌گیرند. بارکدهایی که روی کالاهای مختلف می‌بینید فقط چند خط و فاصله یا نقطه نیستند، بلکه حجم زیادی از اطلاعات را در خود ذخیره کرده‌اند. سیستم بارکد خوان به کسب و کارهای گوناگون کمک می‌کند تا ضمن ردگیری محصولات و خدمات خود، بهره‌وری و کارایی خود را افزایش دهند. در ادامه این مطلب با سیستم بارکد خوان، اهمیت و نحوه عملکرد آن بیشتر اشنا می‌شویم.

فهرست مطالب

بارکد چیست؟

از بارکد برای رمزگذاری کردن اطلاعات و خواندن این اطلاعات توسط دستگاه بارکدخوان استفاده می‌شود. موارد استفاده بارکد شامل ردگیری کالاها، قیمت‌گذاری، سیستم انبارداری کالاها و موارد بسیار دیگر می‌باشد. اطلاعات مربوط به هر کالا در یک سیستم نرم افزاری رایانه‌ای ثبت و ذخیره می‌شود و با استفاده از سیستم بارکد به هم وصل و مدیریت می‌گردد.

اولین بار در سال 1974 بود که بارکد روی بسته‌های آدامس شرکت ریگلی ظاهر شد. سادگی و ظرافت بارکدها انقلاب بزرگی در سیستم مدیریت انبار، کنترل موجودی و فروشگاه‌های خرده فروشی ایجاد کرد. به همین دلیل امروزه، تقریبا روی هر کالایی که درفروشگاه‌ها فروخته و در انبارها انبار می‌شود می‌توان بارکدها را دید. استفاده از سیستم بارکدگذاری یا بارکدینگ نقش اساسی در کاهش خطاهای انسانی داشته و در سرتاسر جهان به شرکت‌ها و تولیدکنندگان اجازه می‌دهد تا در کل فرایند زنجیره تامین کالاهای خود را ردگیری و کنترل کنند.

به طور کلی، بارکدها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: بارکدهای خطی یا یک بعدی (1D) و بارکدهای دوبعدی (2D). اطلاعات ذخیره‌شده در بارکد بسته به نیاز کاربر و ملزومات سیستم می‌تواند ساده و یا پیچیده باشد.

شناخته‌شده‌ترین بارکدها، بارکد UPC (کد جهانی محصول) است که از دو قسمت بارکد و شماره 12 رقمی UPC تشکیل شده است. شش شماره اول بارکد، شماره شناسایی سازنده است. پنج رقم بعدی نشان‌دهنده شماره فقره کالا است. آخرین عدد رقم چک نامیده می‌شود که به اسکنر یا همان بارکدخوان امکان می‌دهد که تشخیص دهد آیا بارکد به درستی اسکن شده است یا خیر.

حجم ذخیره اطلاعات در بارکدهای دوبعدی بسیار بیشتر از بارکدهای خطی است. از شناخته‌شده‌ترین بارکدهای دوبعدی می‌توان به کیوآر کدها (QR Codes)  اشاره کرد.

مسئله این است که اطلاعات بارکدها را فقط با دستگاه‌های بارکدخوان می‌توان خواند و اسکن کرد.

بارکد خوان یا اسکنر بارکد چیست و چگونه کار می‌کند؟

بارکد خوان یا اسکنر بارکد دستگاهی است که اطلاعات ذخیره شده در بارکدها را می‌خواند و در سیستم نرم افزاری ثبت و ذخیره می‌کند. معمولا، بارکد خوان‌ها از سه قسمت تشکیل می‌شوند: سیستم نورافشانی، حسگر و رمزگشا.

به طور کلی، دستگاه بارکد خوان با تاباندن نور قرمز به عناصر سیاه و سفید موجود در بارکد آن را اسکن کرده و اطلاعات داخل آن را به متن تبدیل می‌کند. حسگر یا دیود حساس به نوری که در دستگاه بارکد خوان وجود دارد بازتاب‌هایی که از تابش نور قرمز به بارکد ایجاد می‌شود شناسایی می‌کند و یک سیگنال آنالوگ به بخش رمزگشای دستگاه ارسال می‌کند. بخش رمزگشا سیگنال را تفسیر کرده و با کمک رقم چک، صحت و سقم بارکد را تایید نموده و اطلاعات استخراج‌شده را به متن تبدیل می‌کند.

سپس این متن به سیستم نرم افزار رایانه‌ای که دیتابیس سازنده بارکد در آن ثبت و ذخیره شده ارسال می‌شود.

منظور از سیستم بارکد چیست؟

سیستم بارکد شبکه‌ای متشکل از نرم افزار و سخت افزار است که عمدتا از رایانه‌های همراه، چاپگرها، اسکنرها، زیرساخت‌های لازم و نرم افزارهای پشتیبانی تشکیل شده است. از سیستم بارکد برای جمع‌آوری خودکار داده‌ها استفاده می‌شود، جایی که ثبت دستی اطلاعات نه مقرون به صرفه است و نه سریع و با دقت انجام می‌شود. سیستم بارکد توسط شرکت‌های خاصی ارائه می‌شوند و استانداردهای خاص خود را دارند.

بارکدها و اسکنرهای بارکد انواع و اقسام گوناگونی دارند و هر کدام قابلیت‌های خاص خود را دارا می‌باشند. به همین دلیل قبل از اینکه به فکر استفاده از سیستم بارکد خوان بیافتید بهتر است با ویژگی‌های هر کدام آشنا شوید. در ادامه درباره انواع بارکدخوان‌ها و نحوه عملکرد آن‌ها بیشتر صحبت می‌کنیم.

رایج‌ترین انواع بارکد خوان

بارکد خوان ها یا اسکنرهای بارکد انواع گوناگونی داشته و هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. برای انتخاب بارکد خوان مناسب باید نیازهای کسب و کار خود را مدنظر قرار دهید و به عواملی مثل سیستم بارکدینگ مورداستفاده، محیط و شرایط کاری، قدرت اسکن بارکد خوان، قیمت و موارد دیگر دقت کنید. بارکد خوان‌ها را می‌توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:

بارکد خوان قلمی (Pen Reader)

قلم‌خوان‌ها یا بارکد خوان های قلمی به شکل خودکار یا ترکه چوب هستند و نوک آن‌ها منبع تابش نور و حسگر یا دیود حساس به نور را در خود جای داده است. برای خواندن یک بارکد، کاربر نوک بارکد خوان قلمی را با یک حرکت یکنواخت روی میله‌های بارکد چاپ شده می‌کشد.

میله‌های سیاه بارکد نور را جذب کرده و فاصله‌های خالی یا سفیدرنگ نور را بازتاب می‌دهند. حسگر بارکد خوان شدت نور را اندازه گیری کرده و یک ولتاژ موج مانند ایجاد می‌کند که دقیقا الگویی از نوارهای سیاه و سفید بارکد می‌باشد. بارکد خوان ولتاژ موج مانند را رمزگشایی کرده و به داده‌های دیجیتالی تبدیل می‌کند.

معمولا بارکد خوان‌های قلمی قیمت پایین‌تری نسبت به سایر بارکد خوان‌ها دارند و برای مدیریت موجودی انبار بسیار مناسب هستند. البته استفاده از آن‌ها چندان مرسوم نیست زیرا از آنجایی که نوک این بارکد خوان‌ها باید مستقیما توسط کاربر روی بارکد کشیده شود، احتمال بروز خطای انسانی وجود دارد.

بارکد خوان لیزری (Laser Scanner)

بارکد خوان های لیزری از محبوبیت خاصی، به ویژه در فروشگاه‌های خرده فروشی و در نقطه فروش (جایی که هزینه اجناس خریداری شده توسط مشتری پرداخت و به او تحویل داده می‌شود) دارند. این نوع بارکد خوان‌ها هم به صورت دستی و هم به صورت نصبی موجود هستند و استفاده از آن‌ها بسیار ساده است. همچنین، بسته به نوع دستگاه، توانایی خواندن بارکد از فاصله 15 سانتی متری تا 80 سانتی متری را دارند.

بارکدخوان‌های لیزری از لیزر به عنوان منبع نور استفاده می‌کنند. یک آینه نوسانی یا پاندولی یا یک منشور دوار اشعه لیزر را که به صورت رفت و برگشت به بارکد تابیده می‌شود اسکن می‌کند. حسگر داخل اسکنر شدت نور منعکس‌شده از فضاهای سفید بارکد را اندازه گیری می‌کند و با ایجاد فرکانسی خاص، اطلاعات دریافتی را به داده‌های دیجیتالی تبدیل می‌کند.

بارکد خوان CCD

در بارکد خوان های CCD (مخفف Charge Coupled Device) صدها حسگر نوری در یک ردیف قرار گرفته‌اند که با هم مثل یک حسگر حساس به نور واحد عمل کرده و شدت نور را که از الگوی بارکد بازتاب می‌یابد اندازه گیری می‌کنند. هر یک از این حسگرهای ریز یک الگوی ولتاژی ایجاد می‌کند و دستگاه بارکد خوان تک تک این الگوها را در قالب یک الگوی واحد که منطبق با بارکد در حال اسکن است جمع‌آوری می‌کند. بر خلاف بارکد خوان‌های قلمی و لیزری، بارکد خوان های CCD متکی به منبع نور داخلی نیستند.

این اسکنرها از دقت بسیار بالایی برخوردارند و در خرده‌فروشی‌ها و فروشگاه‌ها کاربرد زیادی دارند. اما یکی از معایب آن‌ها این است که برای اسکن کردن بارکد باید به آن نزدیک شوند. ضمنا نمی‌توانند بارکدهایی را که از ردیف حسگر آن‌ها بزرگ‌تر یا طولانی‌تر باشند اسکن کنند.

بارکد خوان مبتنی بر دوربین (Camera Based Reader)

بارکد خوان های مبتنی بر دوربین از یک دوربین ویدئویی کوچک برای گرفتن تصویر بارکد استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها از فناوری پیشرفته پردازش تصویر دیجیتالی برای رمزگشایی بارکدها کمک می‌گیرند.

فناوری به کار رفته در این بارکد خوان‌ها شبیه به بارکد خوان های CCD است، با این تفاوت که در اسکنرهای CCD حسگرها در یک خط چیده شده‌اند ولی در بارکد خوان های دوربینی از چینش حسگرهای دوبعدی استفاده می‌شود. این موضوع به اسکنر این قابلیت را می‌دهد که از بارکد یک تصویر تولید کند.

اسکنرهای مبتنی بر دوربین استقرار آسان و خوانش سریع‌تر بارکدهای یک بعدی و دو بعدی را ممکن می‌سازند. بارکد خوان های مبتنی بر دوربین همه جهته چنان قدرتمند هستند که می‌توانند به آسانی هر بارکدی را، حتی اگر به درستی در مقابل بارکد خوان قرار نگرفته باشد، اسکن کنند. بر خلاف بارکد خوان های لیزری، این نوع بارکد خوان‌ها هیچ قطعه متحرکی ندارند که به معنی دوام و ماندگاری بیشتر این نوع اسکنرها می‌باشد. همچنین قدرت خواندن حجم اطلاعات بیشتری را نسبت به سایر بارکد خوان ها دارند.

مزایا و معایب سیستم بارکد

همان طور که گفتیم، استفاده از سیستم بارکد و بارکدخوان هر روزگسترده‌تر می‌شود. با این حال، می‌توان مواردی را به عنوان مزایا و معایب این سیستم برشمرد. مهم‌ترین مزایای سیستم بارکد عبارتند از:

• ثبت و ذخیره سریع و دقیق داده‌ها
• کاهش خطاهای انسانی
• خودکارسازی فرایندها و کاهش هزینه‌های نیروی انسانی
• انتقال درجا و بی درنگ اطلاعات
• افزایش بهره‌وری و ایجاد معیاری مناسب برای اندازه‌ گیری میزان کارایی
• سهولت کاربری و کاهش زمان آموزش دادن نیروها
• بهبود فرایندهای تصمیم گیری به واسطه ارائه اطلاعات دقیق و مناسب

و…

از معایب سیستم بارکد خوان نیز می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• بسیاری از عملیات‌های انبارداری بر اساس واحدهای فروش منحصربه فردی انجام می‌شوند که توسط تولیدکننده آن کالا بارکدگذاری شده‌اند. اگر این بارکدگذاری توسط تولیدکننده انجام نشده باشد می‌تواند برای انبار بسیار وقت بر و هزینه ساز باشد. برای اینکه تولیدکننده و فروشنده ملزم به استفاده از بارکد شوند، باید نوعی فرایند سازش با فروشنده اجرا و پیاده‌سازی شود که این موضوع می‌تواند بسیار خطیر و سخت باشد.
• فرایند برچسب گذاری و چسباندن بارکدها وقت گیر و هزینه بر است.
• اگر کسب و کار شما کوچک است و اقلام زیادی برای فروش و ثبت سفارش ندارید، هزینه‌ها و زحماتی که برای سیستم بارکد خوان صرف می‌کنید توجیه‌پذیر نخواهد بود.
• هزینه خریداری و پیاده سازی تجهیزات و ایجاد زیرساخت‌ها می‌تواند زیاد باشد.
• باید تغییر و تحولاتی را که اجرای این سیستم ایجاد می‌کند، مثل تغییر فرهنگ سازمانی و آموزش‌های موردنیاز،  مدنظر قرار دهید.

مشکلاتی که برای سیستم بارکد خوان پیش می‌آیند

علاوه بر مزایا و معایبی که انواع سیستم بارکد خوان دارند، گاهی نیز ممکن است شما را با مشکلاتی مواجه کنند. مشکلاتی که در فرایند چاپ بارکد رخ می‌دهند و قابل پیشگیری هستند عبارتند از:

• پس دادن جوهر
• حاشیه نور ناکافی
• عدم وجود خط افقی
• کنتراست رنگ نامناسب
• بارکدهای چاپ شده بسیار کوچک یا بسیار بزرگ
• مشکلات مربوط به لبه‌های عمودی، گرد یا ناصاف
• برچسب‌های بارکد چین خورده یا پوسته شده
• بارکدهای ناخوانا و یا رنگ و رو رفته

و موارد دیگر.

به یاد داشته باشید که اگر بارکد خوان نمی‌تواند بارکد را اسکن کند ممکن است ایراد از خود بارکد باشد. برچسب‌ها، فناوری‌های چاپ و پرینت، نرم افزارها و عوامل دیگری وجود دارند که می‌توانند مشکل‌ساز باشند. پس باید سیستم بارکد خوان را طوری طراحی و انتخاب کنید که تمام اجزای آن بتوانند به خوبی با هم کار کنند.

برای راه اندازی سیستم بارکد چه کار باید کرد؟

عوامل گوناگونی مثل هزینه خرید، نگهداری و پشتیبانی تجهیزات، نوع و حجم داده‌هایی که نیاز به مدیریت دارند در انتخاب سیستم بارکدینگ و دستگاه‌های بارکد خوان دخیل هستند. با این حال، هزینه راه اندازی سیستم بارکد کم‌تر از چیزی است که تصور می‌کنید.

در وهله نخست باید یک کد یا شناسه محصول ایجاد کنید. شما می‌توانید یک کد جهانی محصول (UPC) یا واحد نگهداری موجودی (SKU) داشته باشید.

کدهای UPC را می توان در اکثر محصولات یافت و برای مصارف تجاری استاندارد شده‌اند. برای دریافت UPC، می توانید در سایت استاندارد جهانی 1 (GS1) ثبت نام کنید تا یک کد منحصر به فرد برای شرکت خود دریافت کنید. از این کد می‌توانید برای شناسایی و ردیابی محصولات خود در سراسر جهان استفاده کنید. کدهای UPC مزایای زیادی دارند. از جمله اینکه از برند شما در برابر دزدی یا سواستفاده محافظت می‌کنند و شما می‌توانید محصولات خود را از طریق پلتفرم‌های مختلف مثل سایت آمازون به فروش برسانید. همچنین مشتریان شما می‌توانند به اطلاعات مربوط به محصولات شما به صورت آنلاین دسترسی داشته باشند.

همچنین می ‌توانید از یک شماره SKU سفارشی برای محصولات خود استفاده کنید. کدهای SKU را می‌توان به صورت دستی یا در یک نرم افزار مدیریت موجودی ایجاد کرد. کدهای اس کی یو منحصر به یک شرکت هستند و برای عملیات‌های درون سازمانی مثل ردگیری کالاها و موجودی انبار استفاده می‌شوند. کد SKU معمولا 8 رقمی است.

از اینجا به بعد باید برای هر کالا بارکد تولید کنید. برای این کار می‌توانید از سایت‌های اینترنتی رایگان یا نرم افزارهای تولید بارکد کمک بگیرید.

سپس باید بارکدهای تولیدشده را با استفاده از پرینترهای مخصوص چاپ کنید. انواع مختلف چاپگر مخصوص بارکد در بازار موجود هستند. چاپگرهای لیزری، اینک جت و حرارتی بهترین انواع این نوع چاپگرها محسوب می‌شوند. پرینترهای حرارتی هزینه کمتر و عمر طولانی‌تری دارند و سریع و بی صدا کار می‌کنند.

بعد از تهیه و چاپ بارکد نیاز به تهیه بارکد خوان مناسب دارید. با توجه به نیازهای کسب و کار خود اقدام به تهیه دستگاه‌های مناسب کنید.

و در نهایت باید یک نرم افزار بارکد خوب و دقیق تهیه کنید. نرم افزارهای بارکد زیادی در بازار وجود دارند. بهتر است با تحقیق و مقایسه این نرم افزارها بهترین گزینه ممکن را انتخاب و از آن استفاده کنید.

سیستم بارکد خوان ؛ سیستمی کمک کننده برای هوشمندسازی

در این مطلب با سیستم بارکد خوان، اهمیت و مزایا و معایب آن آشنا شدیم. قطعا استفاده از این فناوری می‌تواند به افزایش بهره‌وری، سرعت و دقت و کاهش خطاهای انسانی کمک کند. به کار گیری سیستم بارکد در انبارها و فروشگاه‌ها رویه‌ای است که از مدت‌ها قبل شروع شده و همچنان در حال توسعه و گسترش است و در درازمدت می‌تواند مناقع زیادی برای هر کسب و کاری و همچنین مشتریان آن‌ها به همراه داشته باشد.

منبع: https://www.barcoding.com/