قانون مالیات مناطق آزاد + معافیت مالیات ارزش افزوده مناطق آزاد

مالیات مناطق آزاد از دسته موضوعات چالش برانگیز برای بسیاری از تولیدکنندگان بوده است که به نوعی باعث افزایش انگیزه شرکت‌ها برای سرمایه گذاری در مناطق آزاد گشته است. مناطق آزاد به بخش‌هایی از جغرافیای یک کشور گفته می‌شود که بنا به صلاحدید دولت و با هدف ایجاد اشتغال، سرمایه گذاری، صادرات در بازارهای جهانی و منطقه‌ای ایجاد می‌شود. در حقیقت دولت تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی منحصر به فردی را برای فعالان اقتصادی حاضر در این منطقه در نظر گرفته است.

فهرست مطالب

قانون مالیات مناطق آزاد در دهه 70 به مدت 20 سال تصویب شد. در اوایل سال 98 به صلاحدید دولت قانون حذف معافیت مالیاتی مناطق آزاد روی کار آمد. این قانون اعتراض تولید کنندگان و فعالان اقتصادی را به همراه داشت و به نوعی باعث کاهش انگیزه فعالان اقتصادی شده بود. به همین علت دوباره قانون معافیت مالیاتی مناطق آزاد برای سال 1402 لازم الاجرا شد. در این مقاله از گروه نرم افزاری محک به بررسی همه جانبه قانون مالیات مناطق آزاد می‌پردازیم.

منطقه آزاد تجاری چیست؟

منطقه آزاد، ناحیه‌ای صنعتی است که عموماً در داخل یا مجاور یک بندر واقع شده است و محصولات تولیدی در این منطقه جهت گیری صادراتی دارند. تجارت آزاد با سایر مناطق جهان در منطقه آزاد مجاز است اما امکان واردات کالا به مناطق آزاد وجود ندارد. امتیازات ویژه‌ای نظیر فرصت اشتغال در داخل و خارج و جذب سرمایه خارجی در مناطق آزاد وجود دارد و تولیدکنندگان با صادرات کالا در این مناطق به دیده شدن کشور در بازارهای جهانی کمک می‌کنند.با وجود قوانین مالیات مناطق آزاد ، این مناطق تجاری بهترین منطقه برای ثبت شرکت توسط اتباع داخلی و خارجی به حساب می‌آیند و شرایط مساعدی را برای سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی فراهم کرده اند.

معافیت مالیاتی چیست؟

در دنیای امروز، مالیات یکی از کانال‌های مالی با اهمیت در چرخه اقتصاد به حساب می‌آید که بسیاری از هزینه‌ها و مخارج کشور را تأمین می‌کند. در قوانین مالیات مناطق آزاد موضوعی تحت عنوان معافیت مالیاتی وجود دارد که برای برخی از مشاغل با شرایط ویژه کاربردی است. در حقیقت برخی مشاغل، به صلاحدید دولت موظف به پرداخت مالیات نیستند و این عدم پرداخت مالیات نوعی حمایت از سوی دولت است. تنها مالیات‌های مستقیم شامل معافیت‌های مالیاتی می‌شوند و معافیت‌های مالیاتی سه نوع ” مالیات بر درآمد ” و ” مالیات بر ارزش افزوده ” و ” مالیات بر حقوق” را در برمی‌گیرند.

معافیت مالیات ارزش افزوده مناطق آزاد در سال 1403

سازمان امور مالیاتی در دهه 70 برای بخش صادراتی و مناطق آزاد کشور که صادرات کالا انجام می‌دادند اهمیت ویژه‌ای قائل شد و قانون معافیت مالیاتی مناطق آزاد را به مدت 20 سال تصویب کرد. به صلاحدید دولت در سال 98 پس از سال‌ها یکباره بخشنامه حذف معافیت مالیات ارزش افزوده مناطق ویژه روی کار آمد که طبق این بخش نامه تولیدکنندگان باید مالیات بر ارزش افزوده را به دولت می‌پرداختند. با تصویب قانون حذف معافیت مالیاتی مناطق آزاد، انگیزه شرکت‌ها برای سرمایه گذاری در این مناطق هم کم شد و اعتراض تولید کنندگان بالا گرفت. به همین دلیل معافیت مالیات ارزش افزوده مناطق آزاد در سال 1403 دوباره برقرار می‌شود.

کدام مناطق آزاد تجاری و صنعتی معاف از مالیات هستند؟

معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد تجاری، از دهه 70 هشت منطقه آزاد تجاری که مجاور بندر احداث شده‌اند را در برمی‌گیرد و این معافیت بر روی مالیات مناطق زیرلازم الاجرا است:

• مالیات مناطق آزاد قشم
• مالیات مناطق آزاد اروند
• مالیات مناطق آزاد چابهار
• مالیات مناطق آزاد انزلی
• مالیات مناطق آزاد کیش
• مالیات مناطق آزاد بندر انزلی
• مالیات مناطق آزاد سلفچگان
• مالیات مناطق آزاد ماکو
• مالیات مناطق آزاد ارس

بخشنامه مشمولیت مالیات و ارزش افزوده مناطق آزاد

یکی از بخشنامه‌های جدید در زمینه مالیات مناطق آزاد، بخشنامه شماره ۲۰۰/۱۴۰۱/۵۲ مورخ ۱۶ شهریور ۱۴۰۱ است. این بخشنامه به‌عنوان یک راهنمای جدید، به اعمال قانون مالیات بر ارزش افزوده در مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی می‌پردازد و تغییرات مهمی را در رویه‌های مالیاتی این مناطق اعمال کرده است.

بر اساس این بخشنامه و مطابق با قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ۱۴۰۰، کالاها و خدماتی که در مناطق آزاد تولید یا ارائه می‌شوند، مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهند بود. البته همچنان معافیت‌های مالیاتی برای برخی کالاها و خدمات وجود دارد، به‌ویژه در مواردی که کالاها به‌منظور صادرات وارد این مناطق می‌شوند یا از این مناطق به سایر کشورها صادر می‌شوند.

این تغییرات جدید نشان‌دهنده تلاش دولت برای یکسان‌سازی و نظم‌دهی به وضعیت مالیاتی در مناطق آزاد و کاهش تفاوت بین مقررات این مناطق و سرزمین اصلی است.

مالیات بر درآمد مناطق آزاد چیست؟

به نقل از گروه نرم افزاری محک، این نوع مالیات توسط دولت بر درآمد مالی همه افراد و نهادهای صاحب شغل وضع شده و در حوزه قوانین حسابرسی قرار می‌گیرد و طبق قانون، درصد مشخصی از درآمدهای هر کسب‌وکاری به دولت اختصاص پیدا می‌کند. البته برای اینکه مشخص شود آیا یک شغل مشمول این قانون می‌شود باید، گزارش‌های مالی چون ترازنامه، صورت درآمد و مواردی از این دست به سازمان مالیات در قالب اظهارنامه مالیاتی در مناطق آزاد گزارش شود .

مالیات بر درآمد دارای انواع و اشکال مختلفی است: از جمله مالیات بر درآمد کشاورزی، مالیات بر درآمد اجاره املاک، مالیات بر درآمد وکلای دادگستری یا حق‌الوکاله، مالیات بر درآمد اتفاقی و مالیات بر درآمد حق تمبر. البته نوع دیگری به نام مالیات بر درآمد مناطق آزاد وجود دارد.

مطابق ماده 105 قانون، این مالیات برای اشخاص حقوقی به میزان 25% سود در نظر گرفته شده است. همچنین مطابق ماده 131 قانون مالیات، اگر شخص حقیقی دارای درآمد کمتر از 50 میلیون تومان باشند، 15 درصد مالیات برای درآمد بین 50 تا 100 میلیون تومان؛ 20 درصد مالیات برای درآمد بالاتر از 100 میلیون تومان در نظر گرفته می‌شود.

مالیات بر ارزش افزوده مناطق آزاد چیست؟

از دیگر مالیات‌ها در حسابداری می‌توان به مالیات بر ارزش افزوده اشاره داشت. مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است چند مرحله‌ای که در مراحل مختلف واردات، تولید و توزیع بر اساس درصدی از ارزش کالاهای فروخته شده و یا خدمات ارائه شده در هر مرحله محاسبه می‌شود. اما این مالیات در آخرین مرحله توسط مصرف کننده پرداخت می‌شود.

مالیات بر ارزش افزوده مناطق آزاد، مالیاتی است که کلیه مؤدیان نظام مالیاتی فعال در مناطق آزاد بایستی علاوه بر قیمت کالا یا خدمات ارائه شده پرداخت کنند. این مدل به صورت درصدی از قیمت فروش کالا یا خدمات در زمان فروش از خریداران کالا یا خدمات از مشتری اخذ می‌شود. در نهایت به صورت فصلی به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می‌شود. در تمام این نوع مالیات‌ها علم حسابداری کمک می‌کند که تا محاسبات دقیق تر انجام شود و با مشخص شدن مبلغ بدهی ،پرداخت و واریز آن به اداره امور مالیاتی انجام شود. در سال 98 پرداخت مالیات مناطق آزاد برای فعالان اقتصادی اجباری شد اما مطابق با بخشنامه حذف معافیت مالیات ارزش افزوده مناطق ویژه، کسب و کارها در مناطق آزاد از معافیت مالیات ارزش افزوده مناطق آزاد در سال 1402 برخوردار می‌شوند.

مالیات بر حقوق در مناطق آزاد به چه صورت است؟

در ایران، طبق قوانین مالیاتی سال ۱۴۰۳، مالیات بر حقوق به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت از افراد مشمول حقوق و دستمزد دریافت می‌شود. این مالیات به صورت تصاعدی اعمال می‌شود، به این معنا که با افزایش حقوق افراد، نرخ مالیات نیز بیشتر می‌شود. هر ساله دولت سقف معافیت مالیاتی حقوق را مشخص می‌کند؛ برای سال ۱۴۰۳، سقف معافیت ماهانه حقوق و دستمزد ۱۰ میلیون تومان تعیین شده است. بنابراین، حقوق‌بگیرانی که ماهیانه کمتر از این مبلغ دریافت می‌کنند، از پرداخت مالیات معاف هستند. برای درآمدهای بالاتر از این سقف، درصدهای مختلفی از درآمد به عنوان مالیات کسر می‌شود؛ برای مثال، درآمدهای بین ۱۰ تا ۱۴ میلیون تومان مشمول ۱۰ درصد مالیات هستند، و درآمدهای بالاتر درصدهای بالاتری را شامل می‌شوند.

این مالیات از حقوق کارکنان توسط کارفرمایان کسر شده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود. در مناطق آزاد تجاری و صنعتی، وضعیت متفاوتی وجود دارد. بر اساس قوانین مالیاتی ایران، حقوق و دستمزد در این مناطق تا ۲۰ سال از مالیات بر درآمد معاف هستند. این معافیت به منظور تشویق سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های شغلی در این مناطق اعمال می‌شود. به این ترتیب، افراد و شرکت‌هایی که در مناطق آزاد مشغول به فعالیت هستند، از این امتیاز بهره‌مند شده و حقوق‌بگیران آنها از پرداخت مالیات بر حقوق معاف هستند.

شرایط برخورداری از معافیت مالیاتی در مناطق آزاد چیست؟

تمام اشخاص حقیقی و حقوقی توانایی ثبت شرکت در مناطق آزاد را دارند. البته این موضوع به معنای آن نیست که هر فردی که شرکتی در مناطق آزاد ثبت میکند از قوانین معافیت مالیاتی مناطق آزاد بهره‌مند می‌شود. برخی از شرکت‌های ثبتی به شما وعده می‌دهند که با ضمانت 20 سال معافیت مالیاتی برای شما شرکتی در مناطق آزاد ثبت می‌کنند. اما این وعده دروغین است و برای معاف شدن از پرداخت مالیات باید شرط برخورداری از معافیت مالیاتی در مناطق آزاد را پذیرفت. این شرایط برای جلوگیری از فرار پرداخت مالیاتی روی کار آمده است. از دیگر شرایط برخورداری از معافیت مالیاتی، تسلیم اظهارنامه مالیاتی مناطق آزاد در موعد مقرر است. اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی، ترازنامه و حساب سود و زیان را در برمی‌گیرد.دو شرط مهم برای معافیت مالیاتی مناطق آزاد به شرح زیر است:

1. ضرورت اقامت اشخاص در مناطق آزاد برای برخورداری از معافیت مالیاتی

یکی از اصل‌های اولیه برخورداری از معافیت‌های مالیاتی فعالیت شرکت ثبت شده در همان منطقه آزاد است. یعنی امکان ثبت شرکت در یکی از مناطق آزاد و سپس فعالیت و ثبت اسناد مالی در شهر دیگر مانند تهران وجود ندارد. در واقع کلیه فعالیت‌ها و اسناد مالی باید در همان منطقه آزاد ثبت شود. مثلاً اگر شما در منطقه آزاد کیش شرکت ثبت کنید ولی کلیه اسناد مالی‌تان در تهران ثبت شود، شما مشمول معافیت مالیاتی مناطق آزاد نمی‌شوید.

دلیل این شرط هم آن است که دولت معافیت مالیاتی را برای حمایت از فعالان اقتصادی در مناطق آزاد در نظر گرفته است. نکته قابل توجه آن است که اگر شرکت‌ها با شرکت‌های داخل همان منطقه تبادل تجاری انجام دهند، مشمول نرخ صفر مالیاتی می‌شود.

2. اخذ مجوز از سازمان مناطق آزاد برای گرفتن معافیت مالیاتی

اگر فردی در مناطق آزاد شرکت ثبت کند اما نسبت به اخذ مجوزهای مربوطه از سازمان مناطق آزاد اقدام نکند، نمی‌تواند از تسهیلات معافیت مالیاتی مناطق آزاد بهره ببرد.

انجام تکالیف مالیاتی با نرم افزار حسابداری محک

در این مقاله به موضوع معافیت مالیاتی مناطق آزاد و شروط برخورداری از معافیت مالیاتی برای این مناطق پرداختیم. حال زمان آن رسیده است که برای انجام به موقع و درست تکالیف مالیاتی و پرهیز از هرگونه خطا در ارائه تکالیف مالیاتی نرم افزار حسابداری مناسبی را انتخاب کنید. نرم افزار حسابداری محک با ارائه خدمات جامع حسابداری و راهکارهای بهینه بهترین گزینه برای انجام تکالیف مالیاتی است.

سوالات متداول در زمینه مالیات مناطق ویژه و آزاد