بی‌تردید در حسابداری هم مانند زندگی معمولی و روزمره برخی از اتفاقات هستند که قابل پیش بینی نبوده و این امکان وجود ندارد که به طور دقیق مشخص شود که اتفاق خواهد افتاد یا خیر اما تا حدودی می توان برآورد کرد که چه میزان احتمال به وقوع پیوستن یک رویداد وجود دارد. یکی از موضوعات مهم در زمینه حسابداری که در این مقاله قصد داریم به آن بپردازیم، بدهی احتمالی است. توصیه می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
بدهی احتمالی چیست ؟
برای اینکه بطور کامل متوجه شوید منظور از بدهی احتمالی چیست این بخش از مقاله را با دقت مطالعه کنید. بر اساس استاندارد های بین المللی حسابداری بدهی احتمالی به شرح زیر تعریف میگردد:
یک تعهد احتمالی ناشی از وقایع گذشته که وجود آن تنها با وقوع یا عدم وقوع یک یا چند واقعه در آینده نامشخص که کاملاً تحت کنترل واحد تجاری نیست، تأیید خواهد شد. به این نکته بسیار مهم توجه داشته باشید که این بدهی‌ها نباید با تعهداتی که وضعیت آنها از لحاظ مبلغ و یا تاریخ سر رسید یا هر دو آنها مشخص نمی باشند، تداخل کند.
لازم به توضیح است بدهی‌هایی که در واقع مبلغ یا سر رسید آنها بصورت دقیق مشخص نیست، بدهی‌های برآوردی در نظر گرفته می شوند. در بدهی‌های برآوردی وقوع آنها قطعی است و مبلغ آنها یا سررسیدشان مشخص نیست اما در بدهی های احتمالی وقوع آنها به طور کلی مشخص نمی باشد.
این نکته را مد نظر داشته باشید که بدهی احتمالی به دلیل عدم قطعیت بر حسب واحد پول اندازه گیری نخواهند شد؛ بنابراین بدهی احتمالی در ترازنامه گزارش نمی شود بلکه از طریق یادداشتهای همراه صورتهای مالی افشاء میگردد.
انواع بدهی احتمالی کدام است ؟
حالا که با ماهیت اصلی بدهی احتمالی آشنا شده اید، در این قسمت با انواع بدهی های احتمالی آشنا خواهید شد که عبارتند از :
تضمین خدمات پس از فروش ( تضمین مرغوبیت کالا)
بصورت معمول فروشندگان به جهت آگاه سازی خریداران از مرغوبیت کالا و خدمات ارائه شده و جلب رضایت مشتری به خریداران تضمین ارائه می‌کنند که مدت معینی پس از فروش کالا یا ارائه محصولات، هزینه تعمیرات یا تعویض قطعات را چنانچه کالا دچار نقص فنی گردید، تقبل نمایند. در کشور ما تضمین خدمات پس از فروش با عنوان گارانتی هم شناخته می شود.
به هر صورت با توجه به اینکه به وقوع پیوستن و تحمل هزینه این تعهدها در تاریخ ترازنامه برای فروشنده مشخص نیست و وقوع این هزینه مشروط به خرابی کالاهای فروش رفته است، این قبیل تعهدات به عنوان بدهی های احتمالی در یادداشتهای همراه صورتهای مالی گزارش می گردند.
دعاوی حقوقی مطروحه در دادگاه علیه واحد تجاری
موسسات و سازمان‌ها با توجه به فعالیت‌های اقتصادی و تجاری که از سوی آنها انجام میشود، در برخی موارد به مشکلاتی برخورد می کنند که با رای دادگاه حل و فصل میگردد. با توجه به اینکه در دعاوی حقوقی ارائه سند و مدارک از هر دو سوی دعوی الزامی است و برای اخذ تصمیم ضروری می باشد و معمولا حل و فصل این موارد با گذشت زمان همراه خواهد بود، اگر در پایان دوره مالی پرونده حقوقی در ارتباط با شرکت یا سازمان مورد نظر در دادگاه وجود داشته باشد و رای نهایی درباره آن پرونده صادر نشده باشد، احتمال محکومیت موسسه و پرداخت خسارت وجود خواهد داشت که در این حال در پایان دوره مالی خسارت ناشی از محکومیت دعاوی حقوقی باید به عنوان بدهی های احتمالی در یادداشتهای صورتهای مالی گزارش شود.
تضمین بدهی متعلق به دیگران
برای این قسمت میتوان عنوان ظهرنویسی اسناد دریافتنی متعلق به دیگران را هم در نظر گرفت. اگر موسسه ای بدهی همکاران یا آشنایان خودش را تضمین کند یا اسناد دریافتنی متعلق به دیگران را ظهرنویسی(پشت نویسی) نماید به این معنا است که اگر شخص یا سازمان متعهد نتوانست بدهی خود را پرداخت کند یا در واقع نتواند به وعده خودش عمل نماید، فرد، شرکت یا سازمانی که ضامن آنها شده مکلف است بدهی آنها را پرداخت کند. این عمل را تضمین بدهی دیگران یا ظهرنویسی اسناد دریافتنی متعلق به دیگران توسط موسسه می نامند که باید توجه داشت چون پرداخت این تضمین بدهی ها امکان دارد از طرف موسسه با عدم پرداخت متعهد انجام گردد، این تضمین به عنوان یک بدهی احتمالی در یادداشت همراه صورتهای مالی گزارش و افشاء خواهد گردید.
چگونگی شناسایی بدهی های احتمالی در صورت های مالی
همانطور که از عنوان این قسمت مشخص است میخواهیم به پاسخ این سوال بپردازیم که بدهی احتمالی آیا شناسایی میشود یا خیر؟ و اگر قابل شناسایی است ، چگونه این شناسایی اتفاق می افتد؟ طبق استاندارد شماره 4 از استانداردهای حسابداری بدهی‌های احتمالی به سه قسم تفکیک گردیده‌اند :
- بدهی هایی که احتمال وقوع آنها زیاد می باشد.
- بدهی هایی که احتمال وقوع آنها بعید است.
- بدهی هایی که احتمال وقوع آنها بین دسته اول و دوم است در واقع چیزی مابین این دو دسته است.
نکته بسیار مهمی که میخواهیم توجه شما را به آن جلب کنیم این است که بدهی احتمالی در صورتهای مالی شناسایی نخواهد شد بلکه در مواردی که خروج منافع اقتصادی بعید نباشد در یادداشتهای توضیحی افشا می شوند. اگر این احتمال وجود داشته باشد که برای ما یک بدهی و تعهد در دوره ای که ترازنامه قرار است تهیه گردد، به وجود بیاید بنابراین باید برای آن ذخیره در نظر گرفته شود. مثل ذخیره مالیات، ذخیره مزایای پایان خدمت و.. اگر احتمال وقوع این بدهی در تاریخ ترازنامه زیاد نباشد باید بدهی احتمالی را فقط افشا کنیم و اگر احتمال وجود تعهد و بدهی احتمالی بعید در نظر گرفته شود و خروج منافع اقتصادی از شرکت بعید به نظر بیاید نیازی به افشای اطلاعات هم نخواهد بود.
بنابر مواردی که به آنها اشاره کردیم، متوجه می شویم که ذخیره برای بدهی هایی استفاده می شود که زمان تسویه و تعیین مبلغ آن با ابهام قابل توجهی همراه است و این سه شرط را هم درباره آنها صدق کند:
- احتمال خروج منافع اقتصادی بالا باشد.
- مبلغ آن قابل برآوردی اتکا پذیر باشد.
- وجود بدهی یا تعهد ناشی از رویداد گذشته
یعنی شرکت باید برای بدهی هایی ذخیره بگیرد که هیچ راهی به جز تسویه آن وجود نداشته باشد.
آیا بدهی احتمالی با ذخایر متفاوت است؟
بعضی وقتها امکان دارد تشخیص رویدادها به عنوان بدهی احتمالی و ذخایر ممکن نباشد. به همین علت لازم است که حسابداران در این بخش توجه بیشتری برای درست انجام شدن امور، مبذول کنند.
برای آنکه مفهوم ذخیره را بهتر درک کنید، لازم است بدانید که ذخیره تعهدی در زمان فعلی است که مبلغ و هزینه‌های آن به شکلی قابل اتکا مورد اندازه گیری باشد.
خروج منافع اقتصادی به منظور تسویه این تعهد محتمل و تحت عنوان بدهی شناسایی می‌گردند و لازم است که حسابدار آن را در دفاتر ثبت نماید. گاهی ممکن است در شرایطی یک مورد بدهی احتمالی وجود داشته باشد، اما به مرور و در طی اتفاقاتی که در آینده رخ می‌دهد، به عنوان بدهی محتمل منظور گردد و در نتیجه واحد تجاری موظف به اخذ ذخیره باشد.
عدم افشا بدهی احتمالی چه عواقبی دارد؟
نکته‌ای که کارشناسان حسابداری و حسابدارها بر آن تاکید فراوانی دارند این است : مواردی که در دسته بدهی‌ها و دارایی‌های احتمالی محسوب می‌گردند، تحت شناسایی و افشا قرار گیرند. به این دلیل که عدم توجه به آنها موجب اعتراض حسابرسان مستقل می شود و جریمه هایی به دنبال خواهد داشت.
به عبارت دیگر اگر حسابرس متوجه این موارد گردد، ممکن است ضرر و خسارت‌های مالی فراوانی به خاطر عدم توجه شما در افشای آن متوجه شرکت شود.
بدهی احتمالی موضوعی مهم که گاهی مورد غفلت است
در این مقاله بطور کامل درباره بدهی احتمالی صحبت کردیم و جدای از ارائه تعریف، انواع بدهی های احتمالی را هم معرفی کردیم. نحوه تشخیص بدهی های احتمالی را هم بررسی کردیم و در نهایت اشاره کردیم که در صورت عدم افشا آنها چه عواقبی ممکن است متوجه سازمان یا شرکت مربوطه شود. گروه نرم افزار حسابداری محک برای شما مخاطبان گرامی بهترین ها را آرزومند است.
منبع : investopedia
