حسابداری صادرات و واردات چگونه است؟

صادرات و واردات از اجزای حیاتی اقتصاد هستند که تاثیر مستقیمی بر روی تراز تجاری یک کشور می‌گذارند. دلیل این تاثیر را می توان اینگونه توجیه کرد که فروش کالاهای صادراتی، تولید ناخالص یک کشور را افزایش می‌دهد و همچنین برای تامین برخی کالاهای مهم و اساسی برای تولیدات داخلی، به واردات کالا و مواد خام نیاز داریم . امور حسابداری شرکت‌هایی که در حوزه صادرات و واردات فعالیت می‌کنند از موارد خاصی پیروی می‌کند. در این مقاله از گروه نرم افزاری محک قصد داریم شما را با نحوه حسابداری صادرات و واردات آشنا کنیم.

فهرست مطالب

صادرات و واردات چیست؟

به زبان ساده، منظور از واردات، ورود هر نوع کالا یا خدمات از یک کشور به کشور دیگر است و صادرات کالا در یک کشور با هدف فروش کالا به بازارهای دیگر انجام می‌شود. بنابراین، اینکه شما یک محصول را وارد یا صادر کنید (یا هر دو) به گرایش و هدف کسب و کار شما از معامله بستگی دارد.

سیستم مدرن تجارت بین‌الملل شبکه پیچیده‌ای از تجارت‌ بر پایه واردات و صادرات است که فروش، توزیع و تحویل کالا از یک کشور به کشور دیگر را شامل می‌شود. دانستن این نکته که بیش از یک نوع تجارت واردات و صادرات وجود دارد ، برای صاحبان کسب و کار علاقه مند به صادرات و واردات ضروری است . شما می‌توانید فقط روی واردات یا فقط بر صادرات کالا و خدمات تمرکز کنید. همچنین می‌توانید نماینده یک تولیدکننده و متخصص از یک صنعت خاص باشید. همچنین می‌توانید به عنوان یک کارگزار آزاد، تاجر یا نماینده واردات و صادرات فعالیت کنید.

اصطلاحات کلیدی در حوزه صادرات و واردات

پیش از اینکه به موضوع اصلی این مقاله، یعنی حسابداری صادرات و حسابداری واردات بپردازیم، بهتر است با برخی اصطلاحات کاربردی و کلیدی در حوزه صادرات و واردات آشنا شویم. در ادامه برخی از این اصطلاحات را به طور خلاصه مرور می‌کنیم:

واردات قطعی

موضوع واردات قطعی شامل روش‌های متعددی بر اساس شیوه پرداخت کالا می‌شود. اولین روش واردات قطعی، وارد کردن کالا از محل ارز خریداری شده است. در این روش باید از سیستم‌های بانکی برای گشایش اعتبار استفاده کرد. گشایش اعتبار از رایج‌ترین روش‌های پرداخت قراردادهای بین‌المللی است که به منظور ایجاد تضمین بیشتر برای طرفین معامله و کاهش ریسک معاملات از آن استفاده می‌شود.

دومین روش وارادات قطعی، واردات کالا با ارز آزاد است. در این شیوه نیز از روش پرداخت گشایش اعتبار استفاده می‌شود.

واردات در مقابل صادرات

در این روش، واردات از محل پروانه صادراتی به نام شخص صادرکننده صورت می‌گیرد و غیرقابل واگذاری است.

واردات و صادرات موقت

در این شیوه، کالاها در یک دوره زمانی مشخص اجازه ورود یا خروج از کشور را دارند. برای مثال، کالاهای نمایشگاهی جزو واردات و صادرات موقت هستند که قرارداد گمرگی آن‌ها به صورت موقت بسته می‌شود.

کالاهای مرجوعی

کالاهای مرجوعی کالاهایی هستند که به کشور وارد شده یا صادر می‌شوند، اما به دلایل مختلف ممکن است عودت داده شوند. کالاهای مرجوعی در لیست واردات یا صادرات غیرقطعی قرار می‌گیرند و از نوع موقت محسوب می‌شوند.

ترانزیت داخلی و خارجی

ترانزیت خارجی مربوط به کالاهایی می‌شود که از یک نقطه وارد خاک یک کشور شده و از نقطه دیگر از آن کشور خارج می‌شوند. این کالاها به هیچ وجه کالای صادراتی و وارداتی محسوب نمی‌شوند.

ترانزیت داخلی مربوط به کالاهای گمرکی نشده اند که از یک گمرک خانه به گمرک خانه دیگر در داخل یک کشور ترانزیت می‌شوند.

مجوز صادرات و واردات

قطعا برای واردات و صادرات هر کالا یا خدماتی نیاز به دریافت مجوز از مراجع ذیصلاح است. این مجوز قرار نیست برای هر کالایی صادر شود. از سوی دیگر، برای صادرات، تعیین قیمت صادراتی بسیار مهم است. در واقع، صادرکننده باید طبق قیمتی که از سوی کمیسیون نرخ گذاری تعیین می‌شود، اقدام به صادرت کالای خود کند.

پروفرما

پروفرما لیست مشخصات کالایی است که صادرکننده برای خریدار ارسال می‌کند. در مراحل بعدی صادرکننده باید بر سر نوع تدارکات و بسته بندی محصول با خریدار به توافق برسد. ضمنا، صادرکننده باید مدارکی ارائه کند که تضمین نماید از ارائه برگه تعهد ارزی شانه خالی نمی‌کند. دقت داشته باشید که در حوزه صادرات و واردات، برای حمل و نقل و بیمه کالا باید قرارداد مشخصی منعقد شود. این قرارداد بین صادرکننده و شرکت‌های معتبر حمل و نقل و بیمه بسته می‌شود.

تعرفه

تعرفه هزینه‌ای است که کشورها بر کالاهای وارداتی تحمیل می‌کنند. تعرفه‌ها توسط کدهای طبقه بندی شده سازماندهی می‌شوند و اغلب به صورت درصدی از ارزش محصول اظهار می‌شوند.

عوارض گمرکی

عوارض گمرکی نوعی مالیات است که به طور غیرمستقیم برای ترخیص کالای خارجی از گمرک و ورود آن کالا به صورت قانونی به داخل یک کشور اخذ می‌شود. برای تعیین هزینه پرداختی به عنوان عوارض گمرکی نیاز به دریافت یک کد مشخص به نام “کد تعرفه گمرکی” است. عواض گمرکی اصلا به صورت درصدی از ارزش کالا تعیین نمی‌شود.

ترخیص کالا

ترخیص کالا مجموعه اقداماتی است که برای ورود قانونی کالاهای وارداتی و آزادسازی آن‌ها از گمرک انجام می‌شود. به طور کلی فرایند ترخیص کالا شامل آماده سازی و ثبت اسناد، محاسبه و پرداخت مالیات، پرداخت تعرفه گمرکی و سود بازرگانی، حقوق گمرکی، اخذ مجوزهای لازم، حمل و نقل، استفاده از تسهیلات ارائه شده توسط دولت و… می‌باشد.

معاملات ارزی

هر خرید و فروشی که با ارزی به جز ارز رایج یک کشور انجام می‌شود معامله ارزی محسوب می‌شود.

نرخ تسعیر ارز

نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر را نرخ تسعیر ارز می‌گویند. از آنجایی که تعیین نرخ لحظه‌ای ارز کار سختی است، معمولا نرخ تسعیر ارز در بازه‌های زمانی مختلف، مثلا هفتگی یا ماهانه، آن هم به صورت تقریبی تعیین می‌شود. البته این میانگین تقریبی در نوسانات شدید بازار ارز قابل اتکا نیست و می‌تواند کار حسابداری صادرات و واردات را سخت کند.

حسابداری صادارت و واردات

حسابداری صادرات و واردات کالا درست همانند حسابداری یک معامله معمولی است. فقط نکته مهم آن است که شرکت‌های فعال در این حوزه، با توجه به گستره فعالیت‌های تجاری‌شان ممکن است که به تعریف حساب های مختلفی در سیستم حسابداری خود نیاز داشته باشند. اینجاست که تشخیص درست ماهیت حساب‌ها، یعنی بدهکار و بستانکار بودن هر حساب و ثبت درست ارقام در این حساب‌ها به کار می‌آید.

یکی از موارد مهمی که می بایست در حسابداری صادرات و حسابداری واردات در نظر گرفت این است که حسابداری صاردات و حسابداری واردات دو مبحث مهم و جدا از هم هستند از این رو می بایست به هر یک توجه ویژه داشت.

ماهیت حساب ها در حسابداری صادرات کالا

ماهیت حساب ها در حسابداری صادرات کالا به شرح زیر می‌باشد:

• هزینه های صادرات را در ستون بدهکاران ثبت می‌کنیم. (کلیه هزینه های صادرات اعم از هزینه ترخیص، بیمه، حمل و نقل و… در این بخش ثبت می‌شوند)
• پیش پرداخت هزینه های بانکی را در ستون بستانکار ثبت می‌کنیم.
• حساب های دریافتنی ارزی در ستون بدهکار ثبت می‌شود.
• قیمت تمام شده کالای فروش رفته کالای صادراتی در ستون بدهکار ثبت می‌شود.
• فروش صادراتی ماهیت بستانکار دارد.
• موجودی کالا ماهیت بستانکار دارد.

توجه داشته باشید که استعلام نرخ ارز از یک سایت یا مرجع معتبر گرفته می‌شود و فاکتور فروش در حسابداری صادرات بر اساس آن ثبت و صادر می‌شود. یک نسخه از تصویر نرخ ارز نیز ضمیمه سند می‌گردد.

هنگام دریافت وجوه صادراتی نیز حساب بانک یا صندوق ارزی به صورت بدهکار، حساب‌های دریافتنی ارزی به صورت بستانکار، سود حاصل از تسعیر به صورت بستانکار و زیان حاصل از تسعیر بدهکار ثبت می‌شود.

تسعیر ارز نیز باید با استعلام از سایت و منابع موثق انجام گیرد و تصویری از نرخ ارز ضمیمه سند شود. در پایان سال، اگر حساب دریافتنی ارزی مانده داشت، این مانده باید با نرخ ارز در پایان سال تسعیر شود.

سود و زیان حاصل از تسعیر ارز

در معاملات و صادراتی که دریافت و پرداخت وجه با ریال انجام می‌شود، ثبت حساب‌ها نیز به ریال صورت می‌گیرد. در اینجا تسعیر ارز موضوعیت ندارد و فارغ از ریالی یا ارزی بودن معاملات، برخورداری از معافیت‌های مالیاتی بر صادرات کالا، با رعایت کلیه قوانین و الزامات قانونی امکان پذیر است.

در معاملاتی که وجه آن به صورت ارزی دریافت می‌شود اگر صادرکنندگان در زمان انجام معامله و دریافت ارز، فروش خود را با نرخ ارز مرجع در دفاتر ثبت کرده باشند، تفاوت نرخ ارز اعم از نرخ ارز مرجع یا نرخ مبادله‌ای یا نرخ ارز توافقی نزد صرافی مورد تایید بانک مرکزی در تاریخ انجام صادرات، از نظر مالیاتی به عنوان فروش صادراتی تلقی شده و صرفا تفاوت نرخ ارز توافقی نزد صرافی بانک مرکزی در تاریخ اولیه و تاریخ‌های بعدی مبنای محاسبه سود یا زیان تسعیر ارز قرار می‌گیرد.

حسابداری واردات چگونه انجام می‌شود ؟

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی، شاخص قیمت است. شاخص بهای کالای وارداتی یک شاخص مرکب است و عوامل مختلفی مثل نوسانات قیمت جهانی، تغییرات نرخ ارز، سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها و غیره روی آن تاثیر می‌گذارد.

به طور کلی، برای ثبت رسید خرید در واردات کالا دو روش وجود دارد. اگر کلیه هزینه‌ها و پرداخت‌ها تا قبل از ورود کالا به انبار و ثبت خرید انجام شود، باید از روش قطعی استفاده کرد؛ اما اگر بخشی از هزینه‌ها و پرداخت‌ها پس از ورود کالا انجام شود باید از روش نرخ جذبی استفاده نمود. در واقع، حسابداری واردات تابع شرایط و قوانین واردات، نرخ و هزینه‌های گمرکی و برخی موارد این چنینی است.

در حسابداری صادرات و حسابداری واردات باید کلیه پرداختی‌ها را در حساب‌ها ثبت کرد. مثلا در حسابداری واردات کالا می‌توان پس از ورود کالا به انبار، خرید از شرکت تامین کننده را بستانکار کرد و حساب‌های زیر مجموعه شماره پروفرمای مربوطه را به حساب بدهکار شرکت تامین کننده نسبت داد. همچنین، می‌توان خرید را در حساب خرید بستانکار کرد و هزینه‌ها را به قسمت تمام شده برد.

حسابداری صادرات و واردات نیاز به حسابداران مجرب دارد

در حسابداری صادرات و واردات نکات ریزی وجود دارد که شاید فقط یک حسابدار باتجربه و کاربلد بتواند از عهده مدیریت آن برآید. از طرف دیگر، حسابداران حرفه‌ای نیز برای سهولت و بالا بردن دقت و صحت امور حسابداری شرکت‌ها از ابزارهای حرفه‌ای، مثل نرم افزار حسابداری استفاده می‌کنند. نرم افزار حسابداری محک با امکانات و ویژگی‌های خاصی که مخصوص حسابداری صادرات و واردات در نظر گرفته است می‌تواند یک ابزار بسیار کاربردی و مشکل‌گشا برای مدیریت امور حسابداری شرکت‌های صادرکننده و واردکننده محصولات و خدمات مختلف باشد.

منابع: slideshare