مالیات انتقالی چیست؟ | نحوه محاسبه مالیات انتقالی

مالیات انتقالی یکی از مفاهیم کلیدی در حسابداری مالیاتی و تهیه صورت های مالی است. این مفهوم ناشی از تفاوت های موقتی بین درآمد مشمول مالیات محاسبه شده براساس قوانین مالیاتی و سود گزارش شده در صورت های مالی طبق استانداردهای حسابداری است. وجود این تفاوت ها می تواند منجر به عدم تطابق بین مالیات پرداختی و مالیات متعلقه در یک دوره گزارشگری شود. مالیات انتقالی برای رفع این عدم تطابق و انطباق نهایی سود حسابداری و مالیاتی طراحی شده است و به دو نوع دارایی مالیات انتقالی و بدهی مالیات انتقالی تقسیم می شود. درک صحیح مالیات انتقالی برای حسابداران، مدیران مالی و سایر ذینفعان ضروری است، زیرا بر شفافیت گزارشگری مالی، نسبت های مالی و تصمیمات مهم سرمایه گذاری تاثیرگذار است. در این مقاله به بررسی این موضوع می پردازیم که مالیات انتقالی چیست؟ و نکات مهم در این زمینه را بررسی می کنیم.

فهرست مطالب

از انواع مالیات چه می‌دانید؟

همان‌طور که در مقاله آشنایی با انواع مالیات در ایران گفته شد؛ در کشور ما دو نوع مالیات وجود دارد:
1- مستقیم
2- غیرمستقیم

که در ادامه به بررسی هرکدام می‌پردازیم:

مالیات مستقیم:

مالیات مستقیم، مالیاتی است که مستقیماً از درآمد یا دارایی‌های افراد یا شرکت‌ها دریافت می‌شود. در این نوع مالیات، مؤدی مالیاتی (شخص یا شرکت) موظف است مبلغ مالیات را مستقیماً به دولت پرداخت کند. مالیات بر اجاره، مالیات بر ارث و مالیات بر درآمد شرکت‌ها نمونه هایی از این نوع مالیات هستند. در مالیات‌های مستقیم، میزان مالیات معمولاً بر اساس درآمد یا ارزش دارایی‌های مؤدی محاسبه می‌شود. هدف این نوع مالیات‌ها، توزیع عادلانه‌تر مالیات بر اساس توانایی پرداخت افراد یا شرکت‌ها است.

مالیات غیرمستقیم:

مالیات غیرمستقیم یک نوع مالیات است که به طور غیرمستقیم از طریق خرید کالاها و خدمات از مصرف‌کنندگان دریافت می‌شود. به عبارت دیگر، این مالیات توسط فروشنده یا ارائه‌دهنده کالا یا خدمت از مصرف‌کننده دریافت می‌شود و سپس به دولت پرداخت می‌گردد. مالیات بر ارزش افزوده (مالیات بر فروش) و مالیات گمرکی نمونه‌هایی از مالیات‌های غیرمستقیم هستند. در این نوع مالیات‌ها، مبلغ مالیات در قیمت نهایی کالا یا خدمت گنجانده می‌شود و مشتریان به طور غیرمستقیم آن را پرداخت می‌کنند.

مالیات انتقالی چیست؟

مالیات انتقالی یا به اصطلاح Deferred Tax، به مالیاتی گفته می‌شود که پرداخت آن به دوره‌های بعدی موکول می‌شود. این امر زمانی رخ می‌دهد که بین قوانین حسابداری و قوانین مالیاتی تفاوت‌هایی وجود داشته باشد.

به طور مثال، شرکت‌ها ممکن است طبق قوانین حسابداری، هزینه‌های استهلاک دارایی‌های ثابت را با نرخ معینی محاسبه کنند، اما طبق قوانین مالیاتی، نرخ استهلاک متفاوتی داشته باشند. این تفاوت باعث می‌شود تا سود حسابداری با سود مالیاتی یکسان نباشد.

در چنین شرایطی، تفاوت موقتی در سود حسابداری و مالیاتی ایجاد می‌شود که باید در صورت‌های مالی، تحت عنوان “مالیات انتقالی دارایی” یا “مالیات انتقالی بدهی” گزارش شود.

هدف از محاسبه مالیات انتقالی این است که در هر دوره مالی، میزان صحیح مالیات تعلق گرفته براساس سود واقعی شرکت محاسبه شود.

مالیات انتقالی در کدام دسته مالیات قرار می‌گیرد؟

مالیات‌انتقالی در دسته مالیات‌های مستقیم قرار می‌گیرد و خود به دو دسته تقسیم می‌شود:

• دارایی
• بدهی

تفاوت دارایی مالیات انتقالی و بدهی مالیات انتقالی چیست؟

تفاوت اصلی بین دارایی مالیات انتقالی و بدهی مالیات انتقالی در جهت تفاوت بین سود حسابداری و سود مالیاتی است:

دارایی مالیات انتقالی: زمانی ایجاد می‌شود که سود حسابداری کمتر از سود مالیاتی باشد. در این حالت، مالیات بیشتری در حال حاضر پرداخت شده است که باید در آینده برگردانده شود. این تفاوت موقت به عنوان “دارایی مالیات انتقالی” در ترازنامه ثبت می‌شود.

بدهی مالیات انتقالی: زمانی ایجاد می‌شود که سود حسابداری بیشتر از سود مالیاتی باشد. در این حالت، مالیات کمتری در حال حاضر پرداخت شده است و باید در آینده مابه‌التفاوت آن پرداخت شود. این تفاوت موقت به عنوان “بدهی مالیات انتقالی” در ترازنامه ثبت می‌گردد.

به عبارت دیگر، دارایی مالیات انتقالی نشان دهنده مالیات پرداختی بیش از حد فعلی است که باید در آینده برگردانده شود. در مقابل، بدهی مالیات انتقالی نشانگر مالیات کمتر پرداخت شده در حال حاضر است که باید در آینده پرداخت گردد.

این تفاوت‌ها موقتی هستند زیرا در نهایت سود حسابداری و مالیاتی در طول عمر دارایی یا بدهی با یکدیگر تطبیق پیدا می‌کنند.

 طبقه‌بندی دارایی‌ها و بدهی‌ها به چه صورت است؟

براساس بند 58 استانداردهای حسابداری، واحدهای تجاری باید دارایی ها و بدهی های مالیات انتقالی را در صورت وضعیت مالی، به عنوان دارایی یا بدهی غیرجاری طبقه بندی کنند. این امر حتی در صورتی که انتظار می رود دارایی های جاری و بدهی های جاری، طی یک دوره عملیاتی معمول تسویه شوند، صادق است.
بنابراین طبقه بندی دارایی ها و بدهی های مالیات انتقالی، مستقل از طبقه بندی سایر اقلام دارایی و بدهی در ترازنامه است. دارایی ها و بدهی های مالیات انتقالی همواره باید به عنوان بخشی از دارایی ها و بدهی های غیرجاری گزارش شوند. این امر ناشی از ماهیت بلندمدت مالیات انتقالی است.

برای آشنایی بیشتر با طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها کافی است سری به مقاله دارایی جاری و غیر جاری بزنید.

مزایا و معایب مالیات انتقالی چیست؟

شناخت مزایا و معایب مالیات انتقالی، به بهبود عملکرد حسابداران کمک می‌کند. اخذ مالیات انتقالی نیز، مانند تمامی سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، مزایا و معایب خود را به دنبال دارد. در این قسمت به بررسی مزایا و معایب مالیات انتقالی می‌پردازیم.

مزایای مالیات انتقالی برای شرکت ها

این روش از مالیات از مزایای بسیاری برخوردار است که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره داشت:
1- شرکت‌ها از روبرو شدن با قوانین مالیاتی در زمان گزارش سود و عملکرد مالی برون‌سازمانی، معاف هستند.
2- کسب‌وکارها تمایل بیشتری به رعایت انجام استانداردهای حسابداری پیدا می‌کنند.
3- موارد سودمندی مانند واقعی شدن سود شرکت‌ها، نمایش سرمایه‌گذاری‌های جاری به ارزش بازار و استقبال از تجدید ارزیابی دارایی‌ها اتفاق می‌افتد.

معایب مالیات انتقالی برای شرکت ها

همیشه داشتن شفافیت مالی در صورت های مالی از وقوع مشکل توسط دولت جلوگیری می‌کند. اما از نگاه دیگر، این صورت‌های مالی ممکن است دور از حقیقت باشند و شرکت‌های خصوصی به‌ خصوص شرکت‌های سرمایه‌گذار از گزارش سود ناشی از افشای ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌ها خودداری كنند.
یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است بر سر مودیان مالیاتی قرار بگیرد این است که اکثر شرکت‌ها از تجدید ارزیابی دارایی‌ها خودداری می کنند و با دولت به مشکل می خورند.

بدهی و دارایی مالیات انتقالی چگونه محاسبه می‌شود؟

بدهی و دارایی مالیات انتقالی به دو طریق محاسبه می‌شود:
1- محاسبه مالیات انتقالی از طریق یافتن تفاوت بین سود مالیاتی و سود حسابداری: هر عددی که به دست آمد، سود یا زیان کسب و کار شما قبل از کسر مالیات را نشان می دهد.

2- محاسبه مالیات انتقالی از طریق به‌دست‌آوردن میزان تفاوت ارزش دفتری دارایی و مبنای مالیاتی: پس از به‌دست‌آمدن تفاوت، از حاصل‌ضرب عدد به‌دست‌آمده مقدار دارایی و بدهی مالیات انتقالی شما به دست می‌آید.

تفاوت مالیات جاری با مالیات انتقالی چیست؟

مالیات جاری و مالیات انتقالی هر دو در حسابداری مالیاتی به کار می روند، اما تفاوت اساسی دارند. مالیات جاری عبارت است از مالیاتی که یک شرکت براساس سود یا زیان مشمول مالیات یک دوره مالی خاص، باید به دولت پرداخت کند یا از دولت دریافت نماید. این مالیات براساس قوانین مالیاتی جاری محاسبه می شود و یک بدهی یا دارایی فعلی برای شرکت محسوب می گردد. از طرف دیگر، مالیات انتقالی ناشی از تفاوت های موقتی بین ارزش دفتری دارایی ها و بدهی ها طبق استانداردهای حسابداری و مبنای مالیاتی آنهاست. این تفاوت ها باعث می شود سود مشمول مالیات با سود گزارش شده در صورتهای مالی برای یک دوره متفاوت باشد. مالیات انتقالی دارایی یا بدهی آتی را برای انطباق مالیات با سود واقعی در طول عمر دارایی ها و بدهی ها ایجاد می کند.

مالیات انتقالی و نقش آن در کسب و کار

همانطور که گفتیم، یکی از اهداف محاسبه مالیات انتقالی، به‌وجود آمدن نوعی معافیت مالیاتی پس از کسر هزینه‌ها و تحقق اهداف حسابداری است. محاسبه این نوع از مالیات بر عهده حسابداران و نرم افزار های کاربردی است زیرا محاسبه اعداد و ارقام کاربردی در تنظیم صورت‌های مالی ،کار بسیار زمان‌بر و پیچیده‌ای است. داشتن ابزارهای مالی و حسابداری حرفه‌ای، مانند نرم افزار حسابداری محک و افزونه‌های مناسب برای تنظیم صورت های مالی به انجام محاسبات در کوتاه‌ترین زمان کمک می‌کند.

بسیاری از شرکت‌ها بعد از تنظیم صورت های مالی، آن‌ها را در اختیار سهامداران قرار می‌دهند و یا از آنها برای دریافت وام بانکی استفاده می‌کنند. شفاف بودن این صورت های مالی یکی از نکات حائز اهمیتی است که باید رعایت شود. همچنین در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در زمینه مالیات، می‌توانید مقاله مالیات بر درآمد مشاغل مطالعه کنید.

منبع: investopedia