شناخت تفاوت بین هزینه‌ها و مخارجی که به منظور افزایش قابلیت استفاده از دارایی‌های یک شرکت صرف می‌شوند و مخارجی که سود ناشی از آنها منحصر به یک دوره حسابداری است، کار آسانی نخواهد بود. هزینه‌های گروه نخست را مخارج سرمایه ای و هزینه‌های گروه دوم را مخارج هزینه‌ای می‌گویند. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی تمایز مخارج سرمایه ای و مخارج جاری خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
مخارج سرمایه ای چیست؟
هزینه های سرمایه ای یا مخارج سرمایه ای (CapEx) وجوهی هستند که توسط یک شرکت به منظور خرید، ارتقا و نگهداری دارایی‌هایی مانند وسایل نقلیه، کارخانه‌ها، ساختمان‌ها، فناوری یا تجهیزات استفاده می‌شود. مخارج سرمایه ای معمولاً تأثیر قابل توجهی بر وضعیت مالی کوتاه مدت و بلندمدت یک سازمان دارد. به همین دلیل این مخارج صرف خرید دارایی‌هایی می‌شوند که عمر مفید آنها بیشتر از یک سال است. مخارج سرمایه ای نوعی سرمایه گذاری بلندمدت محسوب می‌شوند که یک سازمان برای ادامه فعالیت به آنها نیاز دارد.
هزینه جاری چیست؟
شاید این سوال برای شما نیز مطرح شود که هزینه جاری چیست؟ هزینه جاری یا مخارج جاری، هزینه یا خریدهای کوتاه مدتی هستند که برای کمتر از یک سال مورد استفاده قرار می‌گیرند و هیچ‌گونه تأثیری بر سودآوری بلند مدت یک کسب و کار ندارد. این مخارج، هزینه‌های روزانه لازم برای فعالیت یک شرکت هستند که در صورت سود و زیان شرکت نمایش داده می‌شوند. مخارج جاری اغلب به طور منظم و قابل پیش‌بینی تکرار می‌شوند. این هزینه‌ها از طریق فعالیت‌های عادی یک شرکت به وجود می‌آیند به همین دلیل شرکت‌ها اغلب تلاش می‌کنند مخارج جاری خود را کاهش دهند تا مزیت رقابتی به دست آورند و درآمد خود را افزایش دهند.
انواع هزینه های جاری کدامند؟
هزینه های جاری به مخارجی اطلاق می‌شود که به صورت مستمر و برای دوره‌های زمانی کوتاه ماهانه یا سالانه پرداخت می‌شوند. این هزینه‌ها معمولاً برای حفظ فعالیت‌های روزمره و اداره امور مالی یک شخص یا سازمان واجب هستند. انواع هزینه‌های جاری شامل:
- هزینه‌های اداری و عمومی:
- اجاره یا اقساط محل کار یا منزل
- قبوض برق، آب، گاز و ارتباطات (تلفن، اینترنت)
- لوازم التحریر و مواد مصرفی دفتر
- حقوق و دستمزد کارکنان
- بیمه نامه‌های مختلف
- هزینه‌های حسابداری و حقوقی
- هزینه‌های تولیدی (به بنگاه‌های تولیدی مربوط می‌شود):
- خرید مواد اولیه
- دستمزد تولیدکارگران
- استهلاک ماشین‌آلات و تجهیزات
- هزینه تعمیر و نگهداری
- هزینه‌های نقل و انتقالات و لجستیک
- هزینه‌های بازاریابی و فروش:
- تبلیغات و پروموشن
- دستمزدهای فروش و پورسانت
- اجاره فضاهای فروشگاهی یا نمایشگاهی
- بسته‌بندی و ارسال کالا
- هزینه‌های مربوط به تحقیق و توسعه:
- تست‌های محصول
- تحقیق در زمینه بازار جدید
- توسعه نسخه‌های جدید محصول یا خدمات
- هزینه‌های جنبی:
- مخارج مربوط به مسافرت‌های کاری
- هزینه‌های آموزشی کارکنان
- برگزاری جلسات و کنفرانس‌ها
این هزینه‌ها بر اساس نوع فعالیت و اندازه هر بنگاه اقتصادی یا شخصی متفاوت می‌باشند. مدیریت صحیح هزینه‌های جاری می‌تواند به بهبود کارایی و پایداری مالی کمک کند.
تمایز مخارج سرمایه ای از مخارج جاری
مخارج سرمایه ای و مخارج جاری از جمله هزینه‌های مهمی هستند که در صورت سود و زیان گزارش می‌شوند. هر دو این مخارج تفاوت‌هایی باهم دارند که باعث می‌شود شرکت‌ها واکنش‌های متفاوتی به هریک نشان دهند. به همین دلیل تمایز مخارج سرمایه ای از هزینه جاری از اهمیت بالایی برخوردار است. هزینه‌های مربوط به مخارج سرمایه ای در حساب دارایی‌های ثابت و هزینه‌های جاری در حساب هزینه‌های دوره مالی ثبت می‌شوند. شرکت‌ها با توجه به اهداف مالیاتی خود، مخارج جاری را بیشتر ترجیح می‌دهند، اما در رابطه با این که چه نوع هزینه‌هایی را می‌توانند گزارش کنند، اختیار زیادی ندارند.
منابع تأمین هزینه های سرمایه ای از کجا است؟
برای تأمین مخارج سرمایه ای، منابع مختلفی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به دریافت وام از بانک‌ها، فروش سهام، فروش اوراق قرضه و همچنین استفاده از سود انباشته اشاره کرد. هر کدام از این منابع تأمین سرمایه، بهره متعارف و مشخص شده خود را دارند. موضوعاتی که در بودجه بندی و تأمین مخارج سرمایه ای مطرح است عمدتاً ناشی از انجام یک سرمایه گذاری یا عدم انجام آن است. به همین منظور برای تصمیم گیری و ارزیابی مخارج سرمایه ای می‌توان موارد زیر را در نظر گرفت:
دوره برگشت سرمایه (P.P)
دوره بازگشت سرمایه بیانگر زمانی است که طول می‌کشد تا پول نقدی که وارد یک پروژه شده است به‌اندازه‌ی سرمایه‌گذاری اولیه برسد. دوره بازگشت سرمایه هر چقدر کوتاه‌تر باشد، بهتر است. چرا که آن سرمایه گذاری در اولویت قرار می‌گیرد.
نرخ بازده حسابداری (ARR)
نرخ بازده حسابداری فرمولی است که سود یا زیان خالص یک سرمایه‌گذاری در طی دوره معینی از زمان را نشان می‌دهد. امروزه کسب و کارها و مشاغل مختلف از نرخ بازده حسابداری به منظور تعیین نرخ بازدهی پروژه، بررسی پروژه‌ها و کمک در تصمیم‌گیری جهت خرید یا سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
ارزش فعلی خالص (NPV)
ارزش فعلی خالص را می‌توان روشی برای محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه در یک پروژه یا سرمایه‌گذاری تعریف کرد. ارزش فعلی خالص به شما کمک می‌کند تا تصمیم بگیرید این سرمایه‌گذاری، درآمد خوبی به همراه می‌آورد یا خیر.
نرخ بازده داخلی (IRR)
نرخ بازده داخلی یکی از روش‌های ارزیابی مخارج سرمایه ای است که از آن برای محاسبه‌ی میزان بازدهی سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها استفاده می‌شود.
نحوه محاسبه مخارج سرمایه‌ای
اگر صاحب یک کسب و کار باشید ممکن است در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلفی مانند خرید ملک، تجهیزات، وسایل نقلیه سرمایه گذاری کنید. برای این کار باید بدانید مخارج سرمایه ای شما چقدر است و از چه منابعی تأمین می‌شود. انجام این کار در تعیین سرمایه‌گذاری‌های سودآور کمک می‌کند. در ادامه با نحوه محاسبه مخارج سرمایه ای آشنا خواهیم شد:
مرحله 1
برای محاسبه مخارج سرمایه‌ای، به اسناد مالی مربوط به دو سال گذشته سازمان یا شرکت خود نیاز دارید. این اسناد اطلاعات مورد نیاز برای انجام محاسبات را در اختیار شما قرار می‌دهند.
مرحله 2
با استفاده از اطلاعاتی که در مرحله قبل به دست آوردید می‌بایست دارایی‌های ثابت نامشهود را از صورت‌های مالی حذف کنید. همانطور که می‌دانیم دارایی‌های ثابت به دو دسته دارایی‌های مشهود و نامشهود تقسیم می‌شوند. برای محاسبه مخارج سرمایه ای از اطلاعات دارایی‌های مشهود اوایل دوره و پایان دوره استفاده می‌شود.
مرحله 3
در این مرحله نیاز به محاسبه استهلاک کل داریم. برای محاسبه استهلاک کل، استهلاک انباشته دو سال قبل را از استهلاک انباشته سالی که به تازگی به پایان رسیده کم کنید.
مرحله 4
با اطلاعات به دست آمده از مراحل قبل می‌توانید طبق فرمول زیر مخارج سرمایه ای را محاسبه کنید.
استهلاک + دارایی‌های مشهود اوایل دوره – دارایی‌های مشهود پایان دوره = مخارج سرمایه‌ای
محاسبه مخارج هزینه‌ای به مدیران کسب و کارها کمک می‌کند تا برنامه ریزی مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های آینده داشته باشند و از هر گونه زیان احتمالی جلوگیری کنند.
چگونه مخارج سرمایه ای و جاری را در پروژه مدیریت کنیم؟
پروژه‌های سرمایه‌گذاری بزرگ که منابع مالی و مخارج سرمایه ای و مخارج جاری زیادی دارند در صورتی که به درستی مدیریت نشوند باعث ایجاد مشکلات زیادی می‌شوند و در نهایت هزینه‌های زیادی را برای سازمان به همراه خواهند داشت. با این حال با برنامه ریزی مؤثر و استفاده از ابزارهای مناسب به خوبی می‌توان این نوع پروژه‌ها را مدیریت کرد. در ادامه با نحوه مدیریت و بودجه بندی مخارج سرمایه ای و مخارج جاری در این پروژه‌ها آشنا خواهیم شد:
1. اطلاعات لازم را جمع آوری کنید
برای مدیریت مخارج سرمایه ای و مخارج جاری می‌بایست ابتدا اطلاعات کافی در مورد پروژه و منابع داخلی، نیروی انسانی، مواد اولیه، خدمات موردنیاز و… کسب کنید همچنین ضرب‌الاجل‌های واقعی را تعیین کنید و مطمئن شوید که طرح پروژه بررسی و تأیید شده است. در غیر این صورت ممکن است حین انجام کار با مشکلات و چالش‌های زیادی مواجه شوید که پروژه را از مسیر اصلی خود منحرف کند.
2. مخارج و هزینه‌های پروژه را مدیریت کنید
در شروع پروژه می‌بایست مخارج سرمایه ای و مخارج جاری خود را شناسایی کنید و برای مدیریت منابع مالی، برنامه و استراتژی بلند مدت متناسب باهدف پروژه تدوین کنید. در این مرحله بودجه‌ای که صرف مخارج جاری می‌شود را تعیین کنید و سعی کنید در طول پروژه این مخارج را کاهش دهید. علاوه بر این، تأمین منابع مالی برای مخارج سرمایه ای را نیز در اولویت قرار دهید.
3. از نرم افزار حسابداری استفاده کنید
یکی از چالش‌های مهم هر سازمان مدیریت امور مالی و حسابداری در پروژه‌های مختلف است. امروزه نرم افزارهای حسابداری در جهت مدیریت این امور از اهمیت بالایی برخوردار شده‌اند. با نرم افزار حسابداری پروژه این امکان وجود دارد تا بتوانید به سادگی کلیه هزینه‌ها و مخارج پروژه را از اعم از مخارج سرمایه ای و مخارج جاری را مدیریت کنید. نرم افزار حسابداری یکی از بهترین راه کارها برای مدیریت این مخارج است. نرم افزار حسابداری با داشتن امکانات کاربردی توانایی مدیریت این مخارج را به ساده‌ترین شکل ممکن برای کسب و کارها فراهم می کند.
سخن آخر
در این مقاله به بررسی تمایز بین مخارج سرمایه ای و مخارج جاری و همچنین منابع تامین مخارج سرمایه ای پرداختیم. همچنین به این سوال پاسخ دادیم که هزینه جاری چیست و انواع آن کدام است؟ هر دو این مخارج جزو هزینه های مهمی هستند که کسب و کار می بایست نسبت به شناسایی و مدیریت آنها در پروژه‌های خود اقدام کنند. همانطور که می‌دانیم بهترین راهکار برای مدیریت این مخارج استفاده از نرم افزار حسابداری است.
نرم افزار حسابداری محک یکی از بهترین نرم افزارهای حسابداری است که با دارابودن قابلیت‌های ویژه مانند مدیریت هزینه‌ها و مخارج اعم از مخارج سرمایه ای و مخارج جاری، محاسبه استهلاک دارایی‌ها، ارائه گزارش‌های سود و زیان، صورت‌های مالی و ترازنامه بخش بزرگی از نیازهای سازمان‌ها را برای مدیریت امور مالی و بازدهی بیشتر حل می‌کند.
منبع: investopedia
