به طور کلی، دولت‌ها در تمام دنیا برای تامین منابع درآمدی خود نسبت به اخذ مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی اقدام می‌کنند. بر اساس قوانین فعلی در کشور ایران نیز چندین نوع مالیات وجود دارد که افراد بسته به شرایط باید نسبت به پرداخت آن‌ها اقدام کنند. مالیات بر درآمد و دارایی، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات مقطوع از جمله مواردی هستند که افراد مشمول موظف به پرداخت آن‌ها هستند. در این بین شاید مالیات مقطوع نسبت به سایرین برای عموم ناآشناتر باشد. به همین دلیل در این مقاله از نرم افزار حسابداری محک قصد داریم بیشتر در مورد این نوع صحبت کنیم و نحوه محاسبه و پرداخت آن را شرح دهیم.
فهرست مطالب
تعریف مالیات مقطوع
بر اساس تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات مقطوع عبارت است از مالیاتی که در آن سود و زیان افراد ملاک عمل نیست و محل فروش و درآمد منبع تامین آن است. نکته بسیار مهمی که در رابطه با این نوع از مالیات وجود دارد این است که مبلغ پرداختی آن به صورت علی‌الحساب نیست؛ یعنی در صورت پرداخت آن، هیچ مبلغ مالیاتی دیگری از شخص دریافت نمی‌شود.
یکی از مثال‌ها در مورد پرداخت نرخ مقطوع این است که اگر شخصی ملکی را خریداری کند و در طول زمان قیمت آن افزایش یابد، مالیات به سود حاصل از ملک تعلق نمی‌گیرد و فقط در مورد قیمت ابتدایی لحاظ می‌شود.
لیست مالیات مقطوع (درآمد‌های مشمول)
موارد زیادی هستند که مشمول پرداخت این مالیات می‌شوند؛ خرید و فروش ملک و خرید و فروش سهام از مهمترین درآمد‌های مشمول پرداخت هستند. به طور خلاصه می‌توان درآمد‌های مشمول را در 4 دسته زیر قرار داد:
- درآمد حاصل از نقل و انتقال ملک و سهام
- درآمد به دست آمده از اجاره املاک (25 درصد)
- سود به دست آمده از معافیت‌های مالیاتی (ماده‌های 132، 142 و 81)
- درآمد و سود شرکت‌هایی که در کل معاف از مالیات هستند (به غیر از تولیدی‌های صنعتی و معدنی)
درآمد‌های غیرمشمول برای پرداخت مالیات مقطوع
به طور کلی برخی از مشاغل نیز مشمول پرداخت این نوع از مالیات نیستند که در 5 دسته زیر قرار می‌گیرند:
- مشاغل در اولین سال فعالیت: شغل‌هایی که طی یکسال گذشته شروع به کار می‌کنند می‌توانند از برخی معافیت‌های مالیاتی مثل معافیت از ثبت اظهارنامه و پرداخت نرخ مقطوع استفاده کنند.
- خریداران سکه: اشخاصی که طی 5 سال گذشته از بانک مرکزی سکه خریداری کرد‌ه‌اند، مشمول پرداخت مالیات نخواهند بود؛ البته باید بر اساس قوانین به تعهدات خود عمل کنند.
- عدم ثبت اظهارنامه مالیاتی: افرادی که در موعد مقرر از ثبت اظهارنامه مالیاتی سرباز زده باشند، نمی‌توانند نرخ مقطوع را پرداخت کنند و مطابق قانون با آن‌ها برخورد می‌شود.
- مشاغل بدون پایانه فروشگاهی: اگرچه پزشکان و مشاغلی از این دست موظف به استفاده از کارتخوان‌های متصل به شبکه هستند، اما اگر از این دستگاه‌ها استفاده نکنند، موظف به پرداخت مالیات مقطوع نیستند و باید در اولین فرصت نسبت به ثبت اظهارنامه مالیاتی اقدام کنند.
مالیات مقطوع چگونه محاسبه می‌شود؟
آگاهی از نحوه محاسبه این مالیات به شرکت‌ها و اشخاص کمک می‌کند تا با محاسبه سریع و به موقع، پرداختی خود از طرح‌های تشویقی استفاده کنند. از این رو، یادگیری نحوه محاسبه آن بسیار مهم است. در این قسمت نحوه محاسبه مالیات مقطوع را بررسی می‌کنیم.
نحوه محاسبه مالیات مقطوع بر اساس ماده 100 از قانون مالیات‌های مستقیم انجام می‌شود. بر این اساس، سوابق مالیاتی اشخاص و همچنین میزان خرید و فروش در طول سال مورد بررسی قرار می‌گیرد و بر اساس آن نرخ پرداختی تعیین می‌شود. پس از آن، فرم پرداخت مالیات مقطوع باید در سامانه امور مالیاتی بارگذاری شود. از آنجایی که مهمترین درآمد‌های مشمول این نوع مالیات، املاک و سهام هستند. در ادامه نحوه محاسبه مالیاتی آن‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تبصره ماده 100 کلیک کنید.
محاسبه مالیات مقطوع املاک
در مورد نقل یا انتقال املاک نیز مالیات فارغ از سود و زیان در نظر گرفته می‌شود. بر اساس ماده 59 قانون مالیات مستقیم اگر ملکی دارای سرقفلی باشد، موظف است 2 درصد از ارزش معاملاتی را به عنوان مالیات مقطوع پرداخت کند؛ در حالی که این مقدار برای ملک‌های بدون سرقفلی به 5 درصد می‌رسد. در مورد یک ملک بدون سرقفلی، چنانچه ارزش ملک معادل 5 میلیارد تومان باشد، نرخ مقطوع پرداختی آن معادل 250 میلیون تومان خواهد بود.
در زمان محاسبه این مالیات برای املاک باید به دو مفهوم توجه ویژه داشت. اول ارزش معاملاتی و دوم قیمت روز ملک؛ تفاوت این دو مفهوم در این است که بنگاه‌های معاملاتی بر اساس قانون تعرفه روز ملک را تعیین می‌کنند؛ در حالی که منظور از ارزش معاملاتی، 2 درصد ارزش کنونی ملک است که با گذشت هر سال 2 درصد افزایش پیدا می‌کند. باید توجه داشت که پرداخت لیست مالیات مقطوع در مورد املاک به طور کامل بر عهده فروشنده است. لازم به ذکر است که نیاز به ثبت اظهارنامه مالیاتی در این شرایط نیست.
نکته مهم دیگر در مورد مالیات املاک این است که نرخ مقطوع آن، تنها به ملک‌های تجاری و مسکونی تعلق می‌گیرد و املاک اداری شامل پرداخت آن نمی‌شوند.
محاسبه مالیات مقطوع سهام
قانون 143 مالیات مستقیم اشاره می‌کند که سهام مشمول پرداخت مالیات مقطوع هستند. این نرخ مقطوع تنها از عواید فروش اخذ می‌شود و به سود یا زیان شرکت‌ها مربوط نیست. این بدان معنی است که چنانچه شخصی سهام شرکتی را خریداری کند، حتی در صورت ضرر موظف به پرداخت مالیات مقطوع خواهد بود. این میزان برای شرکت‌های مرتبط با بورس 5/0 درصد و برای شرکت‌های غیر بورسی 4 درصد در نظر گرفته شده است.
به طور کلی مبنای اصلی برآورد نرخ مقطوع، فروش کالا و خدمات در مشاغل مختلف در طول سال و همچنین سوابق مالیات فردی است که در سامانه ثبت شده. فرم پرداخت مالیات مقطوع که در سایت tax.gov.ir بارگذاری می‌شود، اطلاعات مربوط به پرداختی‌ها را در اختیار اشخاص قرار می‌دهد.
موارد قابل کسر از مالیات مقطوع
پیش از آن که نسبت به پر کردن فرم پرداخت مالیات مقطوع اقدام کنید، لازم است از موارد کسری مالیات آگاهی داشته باشید. در بسیاری از موارد، کل مبالغ سهام یا خرید و فروش برای تعیین نرخ مقطوع محاسبه نمی‌شوند و بسته به شرایط ممکن است مبالغی از آن‌ها کم شود.
به گفته ایسنا، برخی از هزینه‌ها بسته به صلاحدید سازمان امور مالیاتی ممکن است از منابع درآمد افراد کسر شوند و باقیمانده آن برای محاسبه نرخ مالیات در نظر گرفته شود. هر چقدر کسری بیشتر باشد، به طبع پرداختی مالیاتی کاهش پیدا می‌کند.
حقوق پایه افراد و مزایای مستمر یا غیر مستمر نقدی و غیر نقدی مشمول مالیات نخواهند شد. از جمله این موارد می‌توان به اضافه کاری، پاداش، خوار و بار، عیدی، هزینه سفر، وجه‌های تشویقی و… اشاره کرد.
بر اساس این موارد سازمان امور مالیاتی، مبالغ مرتبط را با دقت بررسی کرده و مشمولین پرداخت را شناسایی می‌کند.
شیوه پرداخت مالیات مقطوع
نحوه پرداخت این مالیات بسیار ساده است. اگر شما هم مشمول پرداخت این نوع مالیات هستید، کافیست با ورود به سامانه امور مالیاتی به آدرس tax.gov.ir نسبت به پرداخت اقدام کنید. با دنبال کردن گام‌های زیر می‌توانید مالیات خود را پرداخت کنید:
- بعد از ورود به وب‌سایت، قسمت منو را باز کرده و گزینه ” ورود به درگاه خدمات ملی الکترونیکی” را انتخاب کنید.
- در ادامه صفحه “ورود به درگاه ملی” ظاهر می‌شود. چنانچه از قبل حساب کاربری نداشته باشید، در ابتدا نیاز دارید یک اکانت ایجاد کنید. به این منظور در قسمت اطلاعات کاربری، کدملی، تاریخ تولد، شماره تلفن و کد امنیتی را وارد کنید تا بتوانید یک رمز عبور جدید برای ورود به سامانه ایجاد کنید. توجه داشته باشید که در این قسمت شماره موبایل وارد شده باید به نام دارنده کد ملی باشد تا مراحل بدون خطا انجام شود.
- بعد از دریافت رمز و تکمیل مراحل، مجدداً وارد قسمت “ورود به درگاه ملی” شوید.
- در صفحه باز شده بر روی گزینه “پرداخت قبض‌های مالیاتی” کلیک کنید. به این ترتیب می‌توانید لیست مالیات مقطوع خود را مشاهده کنید.
- در نهایت با ورود به قسمت “پرداخت آنلاین” می‌توانید بدهی خود را پرداخت کنید.
مراحل تکمیل فرم پرداخت مالیات مقطوع
همانطور که در قسمت‌های قبل عنوان کردیم، صاحبان مشاغل برای محاسبه نرخ مقطوع باید فرم پرداخت را پر کنند. این کار مستلزم ورود به درگاه ملی خدمات مالیات است که در قسمت قبل نحوه ورود به آن را توضیح دادیم.
- بعد از وارد کردن کد ملی و رمز عبور، کد پیامکی ارسال شده را در قسمت مورد نظر وارد کنید.
- بر روی گزینه “اظهارنامه‌ها” در سمت راست کلیک کنید.
- با انتخاب “اظهارنامه درآمد” گزینه “انتخاب پرونده و ورود به اظهارنامه” را مشاهده می‌کنید.
- فرم تبصره 100 را انتخاب کنید.
- در این مرحله فرم پرداخت مالیات مقطوع نمایش داده می‌شود که باید آن را با اطلاعات صحیح پر کنید.
شرایط قسطی پرداخت مالیات مقطوع
در تبصر ماده 100 پرداخت مالیات آمده است افرادی که توانایی پرداخت نرخ مقطوع به صورت یکجا را ندارند، می‌توانند مبلغ خود را طی 4 قسط پرداخت کنند. در مورد برخی مشاغل مشمول، تعداد اقساط مربوطه به 6 قسط افزایش می‌یابد. چنانچه در پرداخت اقساط تاخیر ایجاد شود، افراد مشمول جریمه خواهند شد.
جمع‌بندی
با آگاهی کامل از نکات مربوط به مالیات مقطوع و شیوه پرداخت آن، می‌توانید نسبت به پرداخت اقدام نموده و از دیرکرد و جریمه جلوگیری کنید. لازمه این کار اطلاع از مشمولیت‌ها، کسری‌ها و شیوه پرداخت اقساطی است که در این مقاله به صورت کامل آن‌ها را بررسی کردیم. نرم‌افزار حسابداری محک به شما در تعیین نرخ مالیات‌ها کمک می‌کند و منجر به جلوگیری از دیرکرد و جریمه‌های مالیاتی سنگین خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در تماس باشید.
