مالیات نرخ صفر از اساسی‌ترین قوانین مالیاتی دولت در حمایت از بخش خصوصی است و کمک شایانی به رونق تولید و جلوگیری از ورشستگی زودهنگام می‌کند. البته نرخ صفر مالیات تفاوت‌های اساسی با معافیت مالیاتی دارد.
بی‌شک مالیات و قوانین مربوط به آن از مهمترین مواردی هستند که کسبوکارهای مختلف با هر اندازه‌ای باید توجه ویژه‌ای به آن داشته و همواره ذرّه‌بین مالیات را روی فعالیت‌های خود احساس کنند. این قوانین مالیاتی با توجه به عواملی مانند سطح درآمد کسب‌وکار و اقتضائات زمانی، دستخوش تغییرات می‌شوند و اطلاع دقیق از آن‌ها برای تصمیم‌گیری‌های مالی و استراتژیک دقیق و سودآور، بسیار ضروری است. در این مقاله از گروه نرم افزاری محک به بررسی چیستی مالیات نرخ صفر، تفاوت‌هایش با معافیت، مشمولان این طرح، شرایط استفاده و سایر ابعاد مهم آن می‌پردازیم و صفر تا صد آن را روشن می‌کنیم. با ما تا پایان همراه باشید.
فهرست مطالب
مالیات نرخ صفر چیست؟
مالیات با نرخ صفر بر پایه ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم و از سال 1395، توسط سازمان امور مالیاتی معین می‌شود و به افراد یا صاحبان کسب‌وکار اجازه می‌دهد تا پس از اعلام درآمد و اظهارنامه مالیاتی خود به اداره مالیات، برای مدت مشخصی (پنج سال)، از پرداخت هرگونه مالیات معاف باشند و نرخ مالیات آن‌ها برابر صفر منظور می‌شود.
تشویق فعالیت‌های اقتصادی، کارآفرینی و اشتغال‌زایی، تقویت بخش خصوصی و رشد سرمایه‌گذاری از مهمترین اهداف این طرح هستند. کسب‌وکارها اسناد مالیاتی و اظهارنامه خود را جهت بررسی به اداره مالیات تحویل می‌دهند و با تایید آن، مالیات نرخ صفر درصد برایشان محاسبه خواهد شد.
مدت زمان مشمولیت نرخ صفر مالیاتی
مطابق با ماده 132 قانون مالیات مستقیم، سازمان‌ها و اشخاص پس از مشمولیت در این طرح، پنج سال فرصت استفاده از آن را دارند و پس از اتمام این زمان، کسب‌وکار ملزوم به پرداخت مالیات مطابق با قوانین مربوطه خواهد بود. البته قوانینی مربوط به نواحی ویژه اقتصادی و کم‌توسعه وجود دارد که در ادامه مقاله به آن‌ها اشاره خواهیم داشت.
طبق ماده مذکور، اگر شما هر سال تعداد پرسنل خود را نسبت به سال قبل 50درصد افزایش دهید، به مدت استفاده شما از نرخ صفر، یک سال اضافه خواهد شد. این افزایش مشخصاً باید در لیست بیمه ثبت شده باشد.
تفاوت مالیات نرخ صفر و معافیت مالیاتی
هر دو نوع این مالیات‌ها با هدف کاهش بار مالیاتی هدفمند منظور می‌شوند اما اختلافاتی با هم دارند که اطلاع از آن‌ها بسیار مهم است.
به این تفاوت‌ها از سه جنبه می‌توان نگاه کرد:
- زمان: نرخ صفر مالیات در یک بازه زمانی مشخص است اما معافیت به صورت دائمی بوده و زمان خاصی ندارد.
- درآمد: نرخ صفر روی همه درآمد صادق است ولی در معافیت، گاهی فقط بخش مشخصی از درآمد معاف از پرداخت مالیات است و مالیات بخش غیرمشمول باید مطابق قانون پرداخت شود.
- تحویل اظهارنامه: بعضی کسبوکارهای معاف از مالیات الزامی به تحویل اظهارنامه مالیاتی در هر دوره ندارند، اما کسبوکارهای طرح نرخ صفر باید اظهارنامه‌های خود را مرتباً تسلیم اداره مالیات کنند.
لازم به ذکر است معافیت مالیاتی معمولا با استناد به ویژگی‌های مشاغل و صنایع خاص اعمال می‌شود ولی نرخ صفر مالیات معمولا در شرایط و زمان‌های ویژه استفاده می‌شود؛ مثلا حمایت از صنایع در برنامه‌های ویژه اقتصادی و بحران‌ها.
اولین شرط استفاده از مالیات با نرخ صفر: ارائه اظهارنامه مالیاتی
طبق ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، تسلیم اظهارنامه مالیاتی و دفاتر قانونی شرط اصلی استفاده از نرخ صفر است و تحویل ندادن آن منجر به اعمال جریمه خواهد شد. درواقع مالیات نرخ صفر به معنای تشکیل ندادن پرونده مالیاتی نیست و تنها پس از بررسی اظهارنامه، امکان بهره‌مندی از این سیاست حمایتی وجود دارد.
شرایط و مدارک لازم استفاده از مالیات با نرخ صفر درصد
کسبوکارهای مختلفی می‌توانند از نرخ صفر مالیاتی استفاده کنند که لیست مشمولان آن در قسمت بعدی بررسی خواهد شد. همچنین تا اینجا متوجه شدیم که ارسال اظهارنامه، اولین شرط بهره‌مندی از این نرخ صفر درصد است. علاوه‌بر اظهارنامه، سازمان‌ها باید برای تایید مشمولیت خود، اسناد و مدارکی را به اداره مالیات ارائه دهند.
بر اساس آخرین اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم، مشمولان مالیات نرخ صفر باید ضمن تشکیل پرونده، اسناد زیر را به اداره امور مالیاتی کشور تسلیم کنند:
- اظهارنامه و اطلاعات مالی کامل و صحیح شامل ترازنامه و حساب سود و زیان از تمامی فعالیت‌های مالی
- کلیه اسناد و مدارک حسابداری نشان‌دهنده درآمد و هزینه‌ها
- دفاتر قانونی کسب‌وکار
- ارسال الکترونیکی صورتحسابها به سامانه مودیان
کسبوکارهای مشمول مالیات با نرخ صفر
تا اینجا مشخص شد که مالیات نرخ صفر از سیاست‌های حمایتی دولت برای تسهیل فعالیت بخش خصوصی است و مدت زمان استفاده از آن، پنج سال است. اما نکته مهم اینجاست که همه کسب‌وکارها شامل این طرح نیستند؛ بنابراین، در ادامه به ارائه لیستی از کسب وکارها و واحدهای خصوصی مشمول می‌پردازیم و به سه نکته مهم اشاره می‌کنیم:
- واحد خدماتی و تولیدی بالای ۵۰ نفر
- فعالیت‌های گردشگری و زیارتی برای جذب گردشگران و رونق صنعت گردشگری
- محصولات کشاورزی و کالاهای غیرنفتی
- مؤسسات وابسته به شهرداری‌ها برای بهبود کیفیت خدمات عمومی و شهری
- فعالیت‌های حوزه مواد خام با معادل 20 درصد درآمد صادراتی
- فعالیت‌های خدماتی، تولیدی و معدنی با معادل ۱۰۰درصد از درآمد صادرات
سه نکته مهم برای این قسمت وجود دارد:
- نرخ صفر مالیات فعالیت‌های صادراتی
مطابق ماده ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم در حوزه فعالیت‌های صادراتی، مالیات نرخ صفر به شرط بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور به فعالان اقتصادی تعلق می‌گیرد. واحدهای کشاورزی و فنی مهندسی از این تبصره استثنا هستند.
- نرخ صفر مالیات مناطق کمترتوسعه‌یافته
کسبوکارهای نواحی کم‌توسعه تا ده سال مشمول مالیات نرخ صفر هستند. اگر پس از این ده سال همچنان مجموع درآمد مشمول مالیات واحد دو برابر بیشتر از سرمایه پرداخت و ثبت نشده نباشد، مالیات همچنان با نرخ صفر محاسبه خواهد شد. فهرست مناطق کم‌توسعه توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی است و با نگاه به شاخص‌های نرخ سرمایه‌گذاری در تولید و بیکاری به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
- نرخ صفر مالیات مناطق ویژه اقتصادی
کسبوکارهای مستقر در نواحی ویژه اقتصادی، تا دو سال مشمول نرخ صفر مالیاتی هستند. در ادامه برای ذکر مثال و جمع‌بندی، نگاهی به بعضی از سازمان‌های مشمول نرخ صفر می‌اندازیم:
- سازمان‌های بیمه و صندوق‌های پس‌انداز بازنشستگی
- مراکز خدماتی بیمارستانی، هتل‌ها و گردشگری در کنار درآمد ابرازشده فعالیت معدنی و تولیدی اشخاص حقوقی غیردولتی
- اتحادیه‌های دانشجویی و دانش‌آموزی
- صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی
- شرکت‌های تعاونی روستایی، کشاورزی، کارگری و صیادی
- هدایا و کمک‌های نقدی و غیرنقدی جمعیت هلال‌احمر
مالیات نرخ صفر در نظام مالیات بر ارزش افزوده
پرداخت مالیات بر ارزش افزوده با نرخ صفر متفاوت است و بر محور کالا و خدمات است؛ یعنی امکان دارد نرخ مالیات صفر باشد ولی مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شود. مالیات بر ارزش افزوده به فعالیت مودی بستگی دارد؛ اگر کسب‌وکار برای مدتی فعالیت نداشته باشد و پس از آن درآمد خود را به اداره مالیات اعلام کند، مشمول نرخ صفر مالیاتی خواهد شد. طبیعتاً اعلام نکردن درآمد به اداره مالیات با جریمه و محرومیت‌هایی همراه خواهد بود.
سخن پایانی
در کشور ما ادامه فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی، خلق شغل و نگهداشت کارکنان، جذب سرمایه و ایجاد جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی، نیاز به مساعدت‌های دولتی داشته و یکی از مهمترینِ آن‌ها، حمایت‌ها و معافیت‌های مالیاتی است. یکی از این حمایت‌های مثبت، نرخ صفر مالیات است که از سال 95 اجرایی شده است. در این مقاله به بررسی چیستی مفهوم مالیات نرخ صفر، کسبوکارهای مشمول آن، شرایط لازم برای بهره‌مندی و البته تفاوتش با معافیت مالیاتی پرداختیم.
